ΣΕΒ: Η χώρα μεταξύ σφύρας και άκμονος…
Υπάρχουν οι άνεργοι που δεν παίρνουν επίδομα ανεργίας. Υπάρχουν μητέρες με παιδιά χωρίς προστασία. Αλλά το κράτος δε γνωρίζει ποιοι είναι όλοι αυτοί. Διότι ουδέποτε στην Ελλάδα η πρόνοια ήταν στοχευμένη. Και γι’ αυτό αξίζει υποστήριξης η προσπάθεια που γίνεται να αντικατασταθούν όλα τα διάσπαρτα κοινωνικά επιδόματα κάτω από την ομπρέλα του Εισοδήματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ενός προγράμματος στοχευμένης παροχής προστασίας στους πιο ευάλωτους και αποδεδειγμένα φτωχούς συμπολίτες μας. Κανείς δεν θεωρεί ότι οι απόμαχοι της ζωής δεν αξίζουν μια καλύτερη μεταχείριση. Αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει όμως χωρίς να πληρώνονται οι οφειλές ή να μοιράζονται λεφτά που δεν υπάρχουν. Διότι όσοι πληρώνουν τους φόρους χωρίς να παίρνουν πίσω αυτό που τους αναλογεί, αργά ή γρήγορα θα φύγουν. Και ποιος θα πληρώσει τότε τις συντάξεις όσων μείνουν; τονίζει ο ΣΕΒ στο σημερινό Εβδομαδιαίο Δελτίο για την Ελληνική οικονομία – Οικονομία & Επιχειρήσεις. Αναλυτικά:
-«Ενώ η οικονομική δραστηριότητα έχει αρχίσει να αποκτά βηματισμό και βρισκόμαστε εν μέσω διαπραγματεύσεων για την ολοκλήρωση της 2ης αξιολόγησης και την εκταμίευση της δόσης των €6,1 δις, η κυβέρνηση, υπό το πολιτικό βάρος των επερχόμενων μνημονιακών υποχρεώσεων που ανέλαβε στο πλαίσιο του 3ου Μνημονίου, προχώρησε μονομερώς στην εφάπαξ παροχή €617 εκατ. σε μικροσυνταξιούχους αντλώντας πόρους από την προβλεπόμενη υπέρβαση του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2016. Η εφάπαξ αυτή παροχή, που χρηματοδοτείται όχι επειδή κατέστη δυνατό να αυξηθεί η συνταξιοδοτική αποταμίευση αλλά επειδή υπερφορολογούνται τα πιο δυναμικά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, αναδεικνύει το έλλειμα ιδιοκτησίας της πολιτικής που εφαρμόζεται. Υπονομεύεται έτσι η εμπιστοσύνη αγορών και εταίρων, καθώς επιβεβαιώνεται η κρατούσα εκτίμηση ότι η χώρα ακολουθεί μία πολιτική προσαρμογής με το ζόρι και ότι με την πρώτη ευκαιρία εγκαταλείπει την προσπάθεια και δεν τηρεί τα υπεσχημένα. Η κίνηση αυτή, υψηλού πολιτικού ρίσκου, που ξαναφέρνει στο προσκήνιο την πολιτική αβεβαιότητα, υποσκάπτοντας την ανάκαμψη της οικονομίας, θυμίζει τον εκτροχιασμό των σχέσεων Ελλάδας-δανειστών του 2014 και δίνει άλλοθι στους επικριτές της χώρας να σκληρύνουν την στάση τους. Σε κάθε περίπτωση βέβαια τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, που απαιτούν οι θεσμοί, τείνουν να στραγγαλίζουν την οικονομία και να καθιστούν πολιτικά ευάλωτες τις κυβερνήσεις, γεγονός που επιτείνει την αβεβαιότητα και την αδυναμία να εξέλθει η χώρα από την κρίση. Η Ελλάδα, στη δυσμενή θέση που βρίσκεται σήμερα, δεν έχει την πολυτέλεια για μονομερείς ενέργειες που υποσκάπτουν την αξιοπιστία της. Αλλά και οι θεσμοί χάνουν τάχιστα την αξιοπιστία τους όταν οι μεν συστήνουν στους δε δημοσίως να ληφθούν και πρόσθετα μέτρα για την επίτευξη των στόχων που έχουν συμφωνηθεί από όλους. Ποιόν και τι πρέπει να πιστέψουν οι αγορές; Το ΔΝΤ ή τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς; Δεν είναι τυχαίο που οι αγορές αντιδρούν αρνητικά τις τελευταίες μέρες, ιδίως μετά την ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας ότι παγώνει η εφαρμογή των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους που μόλις πρόσφατα συμφωνήθηκαν. Οι Έλληνες πολίτες θέλουμε πράγματι αξιοπρέπεια και προοπτική. Αυτή θα έρθει όμως με πολιτικές που οδηγούν την οικονομία σε σταθερή ανάπτυξη, ώστε οι συντάξεις να μπορούν να αυξηθούν σε μόνιμη βάση. Εν τέλει, αν θέλουμε να ξανακερδίσουμε την εθνική κυριαρχία που δικαιούμαστε στη χάραξη της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, ο ευρωπαϊκός δρόμος είναι ένας: συνεπής δημοσιονομική πειθαρχία και σαρωτικές αλλαγές στη λειτουργία κράτους και αγορών που δημιουργούν πραγματικές ευκαιρίες για ανάπτυξη και δημιουργία πλούτου.
-Οι εξαγωγές, ειδικά αγροτικών προϊόντων αλλά και επιλεγμένων προϊόντων μεταποίησης και ο όγκος της βιομηχανικής παραγωγής εκτός πετρελαιοειδών, μαζί με τις κατασκευές, συνεχίζουν την πορεία ανάκαμψης που έχει εδραιιωθεί σιγά αλλά σταθερά. Η αύξηση των καθαρών αποχωρήσεων τον Νοέμβριο με μεγαλύτερη ένταση από πέρυσι εξηγείται από το γεγονός ότι οι εξαιρετικά υψηλές εποχικές προσλήψεις του καλοκαιριού στον τουρισμό πλέον μετατρέπονται σε εποχικές αποχωρήσεις. Αυτή η εξέλιξη είναι συμβατή με τη σταθερή, αν και αργή, υποχώρηση του ποσοστού ανεργίας.
Εφάπαξ παροχές και μνημονιακές δεσμεύσεις
Στο 3ο Μνημόνιο (Αυγ. 2015) γίνεται αναφορά ότι σε περίπτωση καλύτερης δημοσιονομικής επίδοσης από τον στόχο, το 30% του ποσού της υπερεπίδοσης θα μεταφέρεται σε συγκεκριμένο λογαριασμό για μείωση του χρέους ενώ ένα πρόσθετο 30% θα χρησιμοποιείται για την πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών της κυβέρνησης, υπονοώντας ότι το υπόλοιπο 40% θα μεταφέρεται στα αποθεματικά του κράτους. Στο συμπληρωματικό Μνημόνιο (9/6/2016) αναφέρεται, επίσης, ότι «εάν τα ετήσια δημοσιονομικά αποτελέσματα επιβεβαιώνουν ότι τα ανωτέρω διοικητικά μέτρα (σημειωτέον ότι δεν γίνεται αναφορά στα παραμετρικά φορολογικά μέτρα – αυξήσεις συντελεστών, αλλά στα μέτρα που αποσκοπούν στη βελτίωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού – Γεν. Γραμμ. Εσόδων, μάχη κατά της φοροδιαφυγής, είσπραξη οφειλών, κτλ.) έχουν επαρκή απόδοση έτσι ώστε να συνάγεται ότι δημιουργείται μία μόνιμου χαρακτήρα δημοσιονομική υπεραπόδοση έναντι των στόχων του προγράμματος, τότε οι αρχές – σε συμφωνία με τους θεσμούς – μπορούν να χρησιμοποιήσουν το διαθέσιμο δημοσιονομικό περιθώριο για να ενισχύσουν την κοινωνική προστασία (ειδικότερα το πρόγραμμα του Εισοδήματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης) και/ή να μειώσουν την φορολογική επιβάρυνση, υπό την προϋπόθεση ότι η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων είναι διασφαλισμένη». Ταυτόχρονα, στην παράγραφο για το δημοσιονομικό μηχανισμό αυτόματης προσαρμογής σε περίπτωση που το δημοσιονομικό αποτέλεσμα υπολείπεται του στόχου, προβλέπεται ότι ο μηχανισμός θα ενεργοποιείται μετά τη διαπίστωση του γεγονότος από την ΕΛΣΤΑΤ τον Απρίλιο για το προηγούμενο έτος.
Στο πλαίσιο αυτό, η απόφαση της κυβέρνησης να μοιράσει €617 εκατ. (περίπου) ως εφάπαξ βοήθημα στους χαμηλοσυνταξιούχους, καθώς και η απόφαση να καθυστερήσει για μερικούς μήνες η εφαρμογή του υψηλότερου συντελεστή ΦΠΑ στα νησιά που έχουν πληγεί από τις προσφυγικές ροές, συνιστούν πράξεις που πλήττουν την αξιοπιστία της οικονομικής πολιτικής και τις σχέσεις μας με τους εταίρους με τους οποίους διαπραγματευόμαστε την ολοκλήρωση της 2ης αξιολόγησης (και την εκταμίευση €6,1 δις) του προγράμματος.
Χρήσιμο είναι να ληφθούν υπόψη τα εξής:
Πρώτον, το προδικαζόμενο δημοσιονομικό αποτέλεσμα για το 2016, όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού του 2017 (δηλ. πρωτογενές πλεόνασμα €1907 εκατ. έναντι στόχου €575 η υπερεπίδοση €1032 εκατ.) δεν είναι παρά εκτίμηση και δεν έχει σε κάθε περίπτωση επιβεβαιωθεί από την ΕΛΣΤΑΤ ως τελικό αποτέλεσμα. Αντίστοιχα, πέρυσι η εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού του 2016 εκτιμούσε το πρωτογενές αποτέλεσμα του 2015 σε έλλειμα €349 εκατ. έναντι στόχου για έλλειμμα €439. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι το 2015 έκλεισε με πρωτογενές πλεόνασμα €441 εκατ., καθώς είναι στην διακριτική ευχέρεια της κυβέρνησης να διαμορφώνει σε κάποιο βαθμό, μέσω ετεροχρονισμού πληρωμών και κατανομής εσόδων σε διαφορετικές χρήσεις, το τελικό αποτέλεσμα. Και σε κάθε περίπτωση, κάθε αποτέλεσμα είναι βιώσιμο μόνο εάν στηρίζεται σε μέτρα με σταθερή και μόνιμη απόδοση και όχι σε μέτρα που έχουν πρόσκαιρο αποτέλεσμα. Διαφορετικά ό,τι δίνεται σε κάποια φάση θα πρέπει να αφαιρεθεί σε επόμενη φάση. Αυτός είναι και ο λόγος που τα εφάπαξ μέτρα δεν υπολογίζονται στο κτίσιμο ενός βιώσιμου πρωτογενούς πλεονάσματος. Και γι’ αυτό απαιτείται η επιβεβαίωση και η σύμφωνη γνώμη των εταίρων.
Δεύτερον, το ποσό των €617 εκατ. είναι το 60% της υπερεπίδοσης των €1032 εκατ. Συνεπώς, η κυβέρνηση με το υπόλοιπο 40% μπορεί να, τηρήσει τον περιορισμό ότι το 30% πρέπει να κατευθυνθεί σε ειδικό λογαριασμό για μείωση του χρέους. Δεν τηρεί, όμως, την υποχρέωση το 30% να χρησιμοποιηθεί για την πληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών της (Πίνακας 1). Και οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του κράτους στο τέλος Σεπ. 2016 ανέρχονταν σε €8 δις, εκ των οποίων €1,4 δις σε εκκρεμείς επιστροφές φόρων που έχουν βεβαιωθεί, €1,6 δις σε εκκρεμείς επιστροφές φόρων που δεν έχουν βεβαιωθεί, €1,4 δις σε εκκρεμείς συνταξιοδοτήσεις και €3,6 δις σε υποχρεώσεις της γενικής κυβέρνησης, εκ των οποίων οφείλονται €208 εκατ. από τον κρατικό προϋπολογισμό, €415 εκατ. από λοιπά νομικά πρόσωπα, €372 εκατ. από τοπική αυτοδιοίκηση, €982 εκατ. από τα νοσοκομεία, €575 εκατ. από το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων και €502 εκατ. από τον ΕΟΠΥΥ εξαιρουμένων των ποσών clawback και rebates που δεν έχουν ακόμη συμψηφισθεί. Σημειώνεται, επίσης, ότι άγνωστες παραμένουν οι οφειλές από εκκρεμείς επιστροφές από τα Τελωνεία και ειδικά για τις κατηγορίες ΕΦΚ και ΦΠΑ σε βιομηχανίες, ξενοδοχεία, κτλ. Και όλα αυτά ενώ οι ιδιώτες συσσωρεύουν χρέη προς την εφορία ύψους €1 δις περίπου τον μήνα (Διάγραμμα 1), καθώς αδυνατούν να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους λόγω της υπερφορολόγησης που επιβάλλεται.
Τρίτον, το συμπληρωματικό Μνημόνιο (9/6/2016) προβλέπει τη διανομή της τυχόν υπεραπόδοσης των διοικητικών μέτρων που λαμβάνονται για την ενίσχυση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού, την πάταξη της φοροδιαφυγής, κτλ. Στο πλαίσιο αυτό, η προσδοκώμενη υπερεπίδοση του δημοσιονομικού αποτελέσματος δεν ταυτοποιείται όσον αφορά στην προέλευσή της, αλλά ούτε και επιβεβαιώνεται ότι προκύπτει από μόνιμη βελτίωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού, αν και όντως έχουν βελτιωθεί κατακόρυφα οι πρακτικές αναγκαστικής είσπραξης των οφειλόμενων φόρων και εισφορών. Μία μεγάλη αύξηση των εσόδων είναι φυσιολογική όταν οι φορολογούμενοι δεν έχουν ακόμη ενσωματώσει στην λειτουργία τους τις νέες φοροεισπρακτικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται (κατασχέσεις ακινήτων, δέσμευση καταθέσεων, χρήση περιουσιολογίου, κτλ). Συνεπώς, όχι μόνο το 2016 αλλά, ίσως, και το 2017 να υπάρξει υπεραπόδοση των διοικητικών αυτών μέτρων, χωρίς όμως αυτό να ταυτίζεται με υπεραπόδοση μόνιμου χαρακτήρα, αφού θα έχει αποκατασταθεί, δηλαδή, κάποια ισορροπία στην αγορά. Και το αυτό θα συμβεί με την χρήση πλαστικού χρήματος σε μεγαλύτερη έκταση, που θα φέρει μεγαλύτερα έσοδα από το 2017.
Τέλος, το ποσό διανέμεται χωρίς συνεννόηση με τους εταίρους, κάτι που αντιβαίνει ευθέως τη διακηρυχθείσα πρόθεση της κυβέρνησης για έντιμο συμβιβασμό. Η μονομέρεια στις αποφάσεις δεν είναι συστατικό καλών σχέσεων και εδραίωση εμπιστοσύνης.
Πέραν όλων αυτών, υπάρχει και το θέμα γιατί να κατανεμηθεί το ποσό αυτό μόνο στους χαμηλοσυνταξιούχους και όχι για την κάλυψη άλλων κοινωνικών στόχων και αναπτυξιακών δράσεων. Κατ’ αρχάς, θα έπρεπε να υπάρξει κάποια αξιολόγηση κόστους – οφέλους πριν γίνει η δαπάνη. Σε κάθε περίπτωση, ο εφάπαξ χαρακτήρας της παροχής δεν προσφέρεται για μόνιμες δράσεις. Εάν όντως, τα €617 εκατ. δεν έχουν συνέχεια, τότε θα έπρεπε τα χρήματα αυτά να χρησιμοποιηθούν για να πληρώσει το κράτος τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του, είτε για να πάρουν τουλάχιστον το εφάπαξ άνθρωποι που περιμένουν για χρόνια, είτε να επιστραφούν βεβαιωμένοι φόροι ή φόροι προς επιστροφή που δεν έχουν ακόμη βεβαιωθεί. Θα μπορούσαν, επίσης, να αυξηθούν οι δημόσιες επενδύσεις ή να δοθούν ως κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις.
Από την άλλη μεριά, εάν όντως η κυβέρνηση θεωρεί ότι τα €617 εκατ. θα υπάρχουν και τα επόμενα χρόνια από τις ίδιες πηγές, τότε όντως, θα μπορούσε να μειώσει κατά ένα ποσοστό, ή και εξολοκλήρου, διάφορους φόρους που επιβαρύνουν την οικονομική δραστηριότητα και προκαλούν στρεβλώσεις στην αγορά και ζημιά στην παραγωγή, απασχόληση και ανάπτυξη, όπως ενδεικτικά αναφέρεται στον Πίνακα 2.
Εναλλακτικά, θα μπορούσαν να μειωθούν οι ασφαλιστικές εισφορές κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες, που αποφέρουν περίπου €600 εκατ. Ή να αυξηθούν οι συντάξεις των, π.χ., €300 τον μήνα κατά ένα ποσό σε μόνιμη βάση. Και σε κάθε περίπτωση, εάν είναι να δοθούν ως εφάπαξ παροχή, κάποιος θα μπορούσε να σκεφτεί και ανθρώπους που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Γι’ αυτό και η πρώτη επιλογή στο Μνημόνιο είναι οι παροχές να κατευθυνθούν στους εν δυνάμει αποδέκτες του Εισοδήματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Υπάρχουν οι άνεργοι που δεν παίρνουν επίδομα ανεργίας. Υπάρχουν μητέρες με παιδιά χωρίς προστασία. Αλλά το κράτος δε γνωρίζει ποιοι είναι όλοι αυτοί. Διότι ουδέποτε στην Ελλάδα η πρόνοια ήταν στοχευμένη. Και γι’ αυτό αξίζει υποστήριξης η προσπάθεια που γίνεται να αντικατασταθούν όλα τα διάσπαρτα κοινωνικά επιδόματα κάτω από την ομπρέλα του Εισοδήματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ενός προγράμματος στοχευμένης παροχής προστασίας στους πιο ευάλωτους και αποδεδειγμένα φτωχούς συμπολίτες μας.
Κανείς δεν θεωρεί ότι οι απόμαχοι της ζωής δεν αξίζουν μια καλύτερη μεταχείριση. Αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει όμως χωρίς να πληρώνονται οι οφειλές ή να μοιράζονται λεφτά που δεν υπάρχουν. Διότι όσοι πληρώνουν τους φόρους χωρίς να παίρνουν πίσω αυτό που τους αναλογεί, αργά ή γρήγορα θα φύγουν. Και ποιος θα πληρώσει τότε τις συντάξεις όσων μείνουν;» »
