ΣΕΒ: Οικονομία χωρίς επενδύσεις, κοινωνία χωρίς συνοχή!
• Άρση αντικινήτρων για να αντιμετωπιστεί το μεγάλο έλλειμμα επενδύσεων στην οικονομία και ιδίως στη βιομηχανία
Η χώρα κινδυνεύει για ακόμη μία φορά, να βρεθεί μπροστά σε αδιέξοδο. Τα χρηματοδοτικά ανοίγματα μπορεί να γίνουν απαγορευτικά σε λίγους μήνες και η μη κάλυψή τους θα οδηγήσει σε στάση πληρωμών και σε περαιτέρω φτωχοποίηση του πληθυσμού, σημειώνει το Εβδομαδιαίο Δελτίο του ΣΕΒ για την Ελληνική οικονομία – Οικονομία και Επιχειρήσεις.
Όπως συνεχίζει συνοπτικά: Η έγκαιρη ολοκλήρωση της 1ης αξιολόγησης του 3 ου Μνημονίου είναι εκ των ων ουκ άνευ για την ομαλοποίηση της οικονομίας. Η πολιτική ηγεσία, ένθεν κακείθεν, καθυστερεί δραματικά να δώσει λύσεις. Οι ελληνικές επιχειρήσεις, κάτω από αντίξοες συνθήκες, προσπαθούν να κρατήσουν τις δουλειές στην Ελλάδα και να προσφέρουν στους εργαζόμενους όσο το δυνατόν καλύτερες συνθήκες εργασίας και αμοιβές. Η υπερφορολόγηση, όμως, των συνεπών φορολογουμένων και επιχειρήσεων και η απαθής παραμέληση από την κυβέρνηση του έργου της προώθησης των επενδύσεων, μπορεί βραχυπρόθεσμα να μην οδηγούν σε ορατά σημάδια αποσύνθεσης της οικονομίας, αλλά μακροπρόθεσμα υποσκάπτουν τα θεμέλια της οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας. Τα αντικίνητρα στην εργασία και στην επιχειρηματική δραστηριότητα συσσωρεύονται επικίνδυνα και οδηγούν, με μαθηματική ακρίβεια, σε μία οικονομία χαμηλής παραγωγικότητας και χαμηλών αμοιβών και σε ένα κράτος δυσλειτουργικό και ανήμπορο να παράσχει στους πολίτες τα στοιχειώδη αγαθά της απασχόλησης και της κοινωνικής προστασίας και ηρεμίας. Στο πλαίσιο αυτό, η μαζική αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων, περνάει μέσα από ένα, φιλικό προς την επιχειρηματικότητα, θεσμικό πλαίσιο που θα μειώνει κόστη ενεργειακά, φορολογικά και γραφειοκρατικά, θα σαρώνει τα επιμέρους ρυθμιστικά εμπόδια στους κλάδους που μπορούν να γίνουν πιο εξωστρεφείς και θα στηρίζεται σε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα οριζόντιων επενδυτικών κινήτρων. Στη δημοκρατία μπορεί να μην υπάρχουν αδιέξοδα αλλά στην οικονομία υπάρχουν. Το θέμα δεν είναι ποιος θα κυβερνά στην κατάρρευση της χώρας αλλά με ποιο τρόπο η κατάρρευση θα αποφευχθεί.
•Η καλή πορεία εσόδων σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, που βασίζεται όμως σε εισπρακτικά μέτρα και όχι στην ανάπτυξη, επέτρεψε, μαζί με τη συγκράτηση δαπανών, όπως η αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τον ιδιωτικό τομέα, τη βελτίωση του ταμειακού πρωτογενούς πλεονάσματος το 2015. Ακόμα και μετά τις προβλεπόμενες προσαρμογές των ταμειακών σε δεδουλευμένα μεγέθη αναμένεται ότι θα υπάρξει βελτίωση έναντι της μνημονιακής υποχρέωσης για πρωτογενές έλλειμμα -0,25% του ΑΕΠ.
• Θετικά μηνύματα για την οικονομική δραστηριότητα αποτελούν η αύξηση της παραγωγής και των εξαγωγών τον Δεκέμβριο του 2015, καταδεικνύοντας ότι οι δυσκολίες που δημιουργήθηκαν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες έχουν εξομαλυνθεί σε μεγάλο βαθμό.
• Στοιχεία του ΕΡΓΑΝΗ και του ΙΚΑ αποτυπώνουν τη μετατόπιση των εργαζομένων προς χαμηλότερα μισθολογικά κλιμάκια καθώς και προς τη μερική και εκ περιτροπής απασχόληση τα τελευταία χρόνια. Αν και η σταθεροποίηση του αριθμού των εργαζομένων είναι μια θετική εξέλιξη, τα στοιχεία του ΙΚΑ δείχνουν ότι η ανάκαμψη των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων από εισφορές προαπαιτεί και μια αύξηση των προσλήψεων σε υψηλότερα μισθολογικά κλιμάκια. Για να υπάρξει όμως μια τέτοια εξέλιξη πρέπει να προϋπάρξει άρση της αβεβαιότητας, πλήρης αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στη χώρα και νέες επενδύσεις.
Διάγραμμα της πρώτης σελίδας
• Άρση αντικινήτρων για να αντιμετωπιστεί το μεγάλο έλλειμμα επενδύσεων στην οικονομία και ιδίως στη βιομηχανία
Αναλυτικά:Η ελκυστικότητα της χώρας μας ως επενδυτικού προορισμού υστερεί σημαντικά, όχι λόγω απουσίας επενδυτικών προοπτικών, που είναι λαμπρές αφού η χώρα μας δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί στο μέγιστο των δυνατοτήτων της, αλλά λόγω εμπλοκής της οικονομίας στα γρανάζια μιας αλλόκοτης πολιτικής διελκυστίνδας. Ομάδες πίεσης επιδιώκουν ίδια οικονομικά συμφέροντα και διαδοχικές κυβερνήσεις, δια πράξεων ή παραλείψεων, συναινούν προς ίδιον πολιτικό όφελος. Και αυτό γίνεται σε ένα πλαίσιο απαλλοτρίωσης του όποιου πλούτου και εισοδήματος δημιουργούν οι εργαζόμενοι και οι επιχειρήσεις στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Η κατάσταση αυτή, όμως, έχει ημερομηνία λήξεως, καθώς πλεονάσματα και αποταμιεύσεις δεν επενδύονται στην χώρα αλλά φεύγουν στο εξωτερικό. Η ανεργία και η ανέχεια γιγαντώνονται, με τους νέους να μην βλέπουν μέλλον στην χώρα μας, τους ηλικιωμένους ανήμπορους να αντιδράσουν στη φτωχοποίηση μέσω των περικοπών στις συντάξεις και πολλούς εργαζόμενους να δουλεύουν σε κλάδους χαμηλής προστιθέμενης αξίας και πενιχρών αμοιβών, με κακές εργασιακές συνθήκες. Πολλές μικρές επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες, τέλος, δεν έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση και δεδομένης της εξαιρετικά υψηλής φορολογίας, φοροδιαφεύγουν σε μία προσπάθεια επιβίωσης, καθώς η παραγωγικότητά τους όχι μόνον είναι χαμηλή, αλλά και συνεχώς μειώνεται αφού δεν γίνονται επενδύσεις.
Οι επενδύσεις χωρίς κατοικίες, ως ποσοστό του ΑΕΠ, παρουσιάζονται διαχρονικά στο Διάγραμμα 1 στην Ελλάδα, την Ευρωζώνη και τις ΗΠΑ. Η σύγκριση με τις άλλες οικονομικές ζώνες καταδεικνύει το μεγάλο έλλειμμα επενδύσεων στην Ελλάδα την τελευταία δεκαπενταετία, κατά τη διάρκεια της οποίας και μέχρι την κρίση του 2009, η έμφαση του παραγωγικού προτύπου ήταν στραμμένη στην δημιουργία ζήτησης (μέσω δανεικών) και όχι στη δημιουργία παραγωγής (μέσω επενδύσεων). Το 2014, το έλλειμμα επενδύσεων διαμορφώνεται σε 5,7% του ΑΕΠ, ή σε περίπου €10 δισ. τον χρόνο, σε σχέση με τον μέσο όρο των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης, το έλλειμμα επενδύσεων στη βιομηχανία, χωρίς πετρελαιοειδή, το 2013 διαμορφώνεται σε 10%περίπου της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) του κλάδου με την ΕΕ-28, και σε 13% της ΑΠΑ με τις ΗΠΑ (Διάγραμμα 2). Το παραγωγικό πρότυπο της Ελλάδας, καθόλη την περίοδο από το 2000 και μετά, δεν ευνοούσε τους εξωστρεφείς και δυναμικούς κλάδους της οικονομίας (και ιδίως τη βιομηχανία που βρίσκεται στο επίκεντρο της οικονομικής εξωστρέφειας μιας οικονομίας). Η εξέλιξη των δεικτών βιομηχανικής παραγωγής στις τρεις αυτές γεωγραφικές περιοχές (Διάγραμμα 3) είναι κάτι παραπάνω από αποκαλυπτική των χαμένων εισοδημάτων και θέσεων απασχόλησης, και της απώλειας ανταγωνιστικότητας στην ελληνική οικονομία.
Η αποεπένδυση το 2014 (αρνητικές καθαρές επενδύσεις) ήταν χαρακτηριστικό σχεδόν όλων των κλάδων της ελληνικής οικονομίας (Διάγραμμα 4), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν διαφοροποιήσεις σε σημαντικούς υποκλάδους και βεβαίως, επιμέρους δυναμικές επιχειρήσεις, όπως στην κλωστοϋφαντουργία, για παράδειγμα. Πέραν της αγοράς ακινήτων που υφίσταται τις επιπτώσεις της αντιστροφής της υπερεπένδυσης τα προηγούμενα χρόνια και της άφρονος φορολογικής πολιτικής στην ακίνητη περιουσία, σε μεγάλους παραγωγικούς κλάδους με σημαντικό μερίδιο στην απασχόληση (βιομηχανία, εμπόριο, τουρισμός, μεταφορά και αποθήκευση) καταγράφονται σημαντικές αρνητικές καθαρές επενδύσεις. Στην βιομηχανία, ειδικότερα, όπου υπάρχει μεγαλύτερη κλαδική ανάλυση (Διάγραμμα 5), σε σταθερές τιμές 2010, τα πετρελαιοειδή εμφανίζουν σημαντικές θετικές καθαρές επενδύσεις (€597 εκατ.), με τους υπόλοιπους κλάδους να βρίσκονται συνολικά στο κόκκινο (-€1.135 εκατ.). Είναι χαρακτηριστικό ότι το μεγαλύτερο έλλειμμα επενδύσεων παρουσιάζεται στα δίκτυα (ενέργεια, νερό), ύψους -€476 εκατ., και στα τρόφιμα και ποτά, ύψους -€187 εκατ. Στους υπόλοιπους κλάδους, οριακά θετικές καθαρές επενδύσεις εμφανίζουν η παραγωγή βασικών μετάλλων και τα μη μεταλλικά ορυκτά προϊόντα και οριακά αρνητικά αποτελέσματα οι κλάδοι κατασκευής Η/Υ και μηχανημάτων και η χαρτοποιία, με τους υπόλοιπους κλάδους να εμφανίζουν αρνητικό πρόσημο. Αυτό που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι οι επενδύσεις στα δίκτυα πρέπει να τύχουν προσεκτικής αξιολόγησης (που υπερβαίνει τα όρια αυτής της ανάλυσης), διότι οι επενδύσεις στην ενέργεια και το νερό είναι καθοριστικές για την υγεία της οικονομίας μακροπρόθεσμα. Επίσης, οι αρνητικές καθαρές επενδύσεις στα τρόφιμα και ποτά, καθώς και τα οριακά αποτελέσματα σε διάφορους άλλους κλάδους χρήζουν ενδελεχούς ανάλυσης, καθώς περιλαμβάνουν ισχυρούς εξαγωγικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Στον Πίνακα 1, τέλος, εμφανίζεται η εξέλιξη των καθαρών επενδύσεων στους επιμέρους κλάδους της βιομηχανίας από το 2000 και μετά, για μία συνολικότερη εικόνα της επενδυτικής τους δραστηριότητας διαχρονικά.
Στο Διάγραμμα της πρώτης σελίδας, επιχειρείται μία ενδεικτική κατηγοριοποίηση των κλάδων της βιομηχανίας (εκτός πετρελαιοειδών και δικτύων, που ενέχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά συγκέντρωσης και κρατικής παρέμβασης/συμμετοχής), σε κλάδους όπου τα ρυθμιστικά εμπόδια και τα υψηλά κόστη έχουν οδηγήσει σε υψηλότερη/χαμηλότερη παραγωγικότητα (ακαθάριστη προστιθέμενη αξία ανά απασχολούμενο) και υψηλότερες/χαμηλότερες επενδύσεις ως ποσοστού της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας του κλάδου, χρησιμοποιώντας μέσους όρους της τελευταίας εξαετίας (2009-2014). Οι κλάδοι παρουσιάζονται σε 4 τεταρτημόρια, που ορίζονται από τους μέσους όρους όλων των κλάδων στα δύο χαρακτηριστικά. Έτσι, οι κλάδοι στο πάνω δεξιά τεταρτημόριο εμφανίζουν υψηλότερη του μέσου όρου, παραγωγικότητα και επενδύσεις ως προς την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία, κ.ο.κ. σε σχεση με τα υπόλοιπα τεταρτημόρια. Επισημαίνεται ότι, αφού δεν υπάρχουν τρόποι κλαδικών παρεμβάσεων για την προώθηση των επενδύσεων, η βιομηχανική πολιτική πρέπει να επικεντρωθεί κυρίως στη μείωση του ενεργειακού κόστους και της υπερφορολόγησης της ενέργειας, στην οριζόντια άρση αντικινήτρων, ρυθμιστικών περιορισμών και εμποδίων στις εξαγωγές, που σε επιμέρους βιομηχανικούς κλάδους μπορεί να δημιουργούν προσφορότερες συνθήκες άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Τα στοιχεία αυτά πρέπει να προβληματίσουν τους ιθύνοντες της οικονομικής πολιτικής καθώς οι ανεπαρκείς επενδύσεις σήμερα, συνδέονται με πτώση της παραγωγικότητας, των θέσεων εργασίας και των αμοιβών των εργαζομένων αύριο. Χωρίς επενδυτικά κίνητρα, πέραν της διαμόρφωσης ενός φιλικού προς την επιχειρηματικότητα και σταθερού θεσμικού περιβάλλοντος και της μείωσης του επενδυτικού κινδύνου χώρας μέσω συμμόρφωσης με το Μνημόνιο, είναι σχεδόν αδύνατον να ανατραπεί η κατάσταση αποεπένδυσης στην οποία έχει περιέλθει η οικονομία. Οι επισημάνσεις αυτές δεν αποτελούν κινδυνολογία αλλά προειδοποίηση ότι το επίπεδο ευημερίας του ελληνικού πληθυσμού είναι σε πτωτική πορεία. Η χώρα απειλείται με υφέρπουσα αποξένωση όλων των δημιουργικών της δυνάμεων από την παραγωγική διαδικασία και σταδιακή αποσάρθρωση μεγάλων τομέων της οικονομικής δραστηριότητας, με καταλυτικές αρνητικές συνέπειες για την απασχόληση, περιλαμβανομένων των εργαζομένων υψηλής εξειδίκευσης.
