ΣΕΒ: Τα πλεονεκτήματα ενός ισορροπημένου μίγματος μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων και πως επιτυγχάνεται
Η άποψη ότι η ενίσχυση των μεγάλων επιχειρήσεων είναι επιζήμια για το κοινωνικό σύνολο, έχει ορισμένες λογικές αδυναμίες και επίσης δεν υποστηρίζεται από τα δεδομένα που καταγράφουν την πραγματικότητα. Καταρχήν το μέγεθος έρχεται ως επιβράβευση της επιτυχίας μιας επιχείρησης, δηλαδή της αναγνώρισης από τους πελάτες ότι το προϊόν ή η υπηρεσία που τους προσφέρει αξίζει περισσότερο για αυτούς, σε σχέση με το τίμημα που ζητά. Αν και είναι λίγες οι περιπτώσεις των επιχειρήσεων που ακολουθούν τέτοια ραγδαία ανάπτυξη, πολλοί κολοσσοί της αγοράς κάποτε ξεκίνησαν ως μικρές επιχειρήσεις από την τηλεφωνική εταιρεία του Bell και των Ford έως τη Microsoft, την Apple και χιλιάδες λιγότερο γνωστές περιπτώσεις σε όλο τον κόσμο. Η ανάπτυξη αυτών των λίγων επιχειρήσεων που αναπτύσσονται ραγδαία, ακριβώς επειδή προσφέρουν κάποιο πολύ ανταγωνιστικό προϊόν ή υπηρεσία, είναι σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η κινητήριος δύναμη της ανάπτυξης. Την ώρα που η πλειοψηφία της οικονομικής δραστηριότητας μένει περίπου στάσιμη, μια μικρή μειοψηφία ταχέως αναπτυσσόμενων επιχειρήσεων «τραβούν το κάρο της ανάπτυξης» και δημιουργούν τις περισσότερες νέες θέσεις εργασίας. Συχνά, αλλά όχι πάντα, αυτές οι επιχειρήσεις είναι μικρές. Αλλά αυτό δεν είναι το χαρακτηριστικό που συνδέεται με τη δημιουργία θέσεων εργασίας – το κρίσιμο χαρακτηριστικό είναι η νεαρή ηλικία και η ύπαρξη του μεγάλου ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και για το λόγο αυτό έχουν τόσο μεγάλη ανάπτυξη που σύντομα τις κάνει να μεγαλώσουν και να σταματήσουν να είναι μικρές. Το μέγεθος συνεπώς είναι συχνά «το τίμημα» της επιτυχίας, της παραγωγικότητας και της δημιουργίας θέσεων εργασίας – και δύσκολα θα μπορέσει να τεκμηριώσει κανείς ότι αυτά είναι αρνητικά. Βέβαια κάποιες φορές το μέγεθος έρχεται ως αποτέλεσμα αθέμιτων πρακτικών, είτε στην αρχή (πχ Standard Oil του Rockefeller) είτε σε ύστερο στάδιο της πορείας (Πχ ΑΤΤ – Bell) μιας μεγάλης εταιρείας, αλλά η ανάπτυξη της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας έχει δείξει ότι οι δημοκρατίες μπορούν να αμυνθούν ενάντια σε τέτοιες πρακτικές χωρίς να αποθαρρύνουν το μέγεθος και τα πλεονεκτήματα που αυτό φέρει. Και τα πλεονεκτήματα αυτά είναι συγκεκριμένα. Καταρχήν, οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις είναι πιο παραγωγικές (Διάγραμμα 13), και καταβάλλουν μεγαλύτερους μισθούς ακριβώς λόγω αυτής της αυξημένης παραγωγικότητας, έχουν μεγαλύτερη ροπή προς τις εξαγωγές, καθώς πραγματοποιούν άνω του 50% των εξαγωγών, και την επένδυση σε έρευνα και ανάπτυξη – παρόλο που οι καινοτόμες μικρές επιχειρήσεις συμβάλλουν σε σημαντικό βαθμό στην ανάπτυξη καινοτομιών. Επίσης, οι μεγάλες επιχειρήσεις που επεκτείνουν και αναπτύσσουν προϊόντα και γραμμές παραγωγής χρηματοδοτούν μακροχρόνια ερευνητικά προγράμματα μεγάλης δαπάνης που στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες αποτελούν το μεγαλύτερο μερίδιο της σχετικής δαπάνης και ξεπερνούν τις δυνατότητες των μικρότερων επιχειρήσεων. Για το λόγο αυτό, όσο αυξάνει το μέσο μέγεθος επιχείρησης και της απασχόλησης σε αυτές αυξάνει και η συνεργασία επιχειρήσεων – πανεπιστημίων (Διάγραμμα 14). Με τον ίδιο τρόπο το μέγεθος της μέσης επιχείρησης και η απασχόληση σε αυτές σχετίζονται θετικά με μια μεγάλη σειρά από δείκτες που καταγράφουν το επίπεδο ανάπτυξης μιας οικονομίας, καθώς και το επίπεδο κοινωνικής συνοχής. Με απλά λόγια, η ύπαρξη μιας ικανοποιητικής συμμετοχής μεγάλων επιχειρήσεων στην οικονομία είναι αναπόσπαστο μέρος μιας ανεπτυγμένης και ευημερούσας κοινωνίας. Έτσι, η ύπαρξη μεγαλύτερου μεριδίου απασχόλησης σε μεγάλες επιχειρήσεις συνοδεύεται και από υψηλότερη απασχόληση, ως μερίδιο του πληθυσμού, συνολικά (Διάγραμμα 15): Δηλαδή, περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις = περισσότερες παραγωγικές θέσεις εργασίας = λιγότερη ανεργία = μεγαλύτερη ευημερία = περισσότερα δημόσια έσοδα υπέρ του κοινωνικού κράτους και των ποιοτικών δημόσιων αγαθών.
Πότε όμως υπάρχουν περισσότερες μεγαλύτερες επιχειρήσεις και αυξάνει το μερίδιο τους στην επιχειρηματική απασχόληση; Καταρχήν η υψηλή φορολόγηση των επιχειρηματικών κερδών οδηγεί σε μείωση του μεγέθους της μέσης επιχείρησης (Διάγραμμα 16). Στην Ελλάδα πρόσφατα ανακοινώθηκε η αύξηση του φόρου στα μερίσματα από 10% σε 15%, παρόλο που η χώρα έχει ήδη τον υψηλότερο de facto συντελεστή φόρου επί των εταιρικών κερδών, και το ίδιο ισχύει και για τη φορολόγηση των μισθών με τρόπο «που μειώνει το κίνητρο για εργασία» (Διάγραμμα 17). Τονίζεται ότι στο βαθμό που οι μικρότερες επιχειρήσεις είναι λιγότερο παραγωγικές, η ενίσχυση του μεριδίου τους υπό καθεστώς πιο εχθρικής φορολόγησης εξηγείται μόνο μέσω της αυξημένης φοροδιαφυγής και ροπής προς την παραβατικότητα, που άλλωστε σχετίζεται με το μικρό μέγεθος επιχείρησης. Δεν είναι μόνο η φορολογία όμως, κερδών και παραγωγικής εργασίας, που τελικά επηρεάζει το μέγεθος της μέσης επιχείρησης και το μερίδιο απασχόλησης των μεγάλων επιχειρήσεων. Όταν λειτουργεί ο ανταγωνισμός – που επιβραβεύει την παραγωγικότητα των επιχειρήσεων – αυξάνει η απασχόληση σε μεγάλες επιχειρήσεις (Διάγραμμα 18). Όταν δε οι κρατικές ρυθμίσεις δεν αποτελούν βάρος στο δημιουργικό μέρος του επιχειρείν (Διάγραμμα 19), αυξάνει το μέρος του πληθυσμού που εργάζεται σε μεγάλες επιχειρήσεις. Όταν δηλαδή το μέγεθος των επιχειρήσεων οδηγεί και συνολικά στην αύξηση της απασχόλησης αυτό σημαίνει ότι αυτή η αύξηση της απασχόλησης δεν στερεί από την κοινωνία θέσεις εργασίας που δημιουργούν οι πιο μικρές επιχειρήσεις. Δεν ισχύει συνεπώς ότι η ανάπτυξη των μεγάλων επιχειρήσεων απαιτεί περιορισμό του ανταγωνισμού. Αντίθετα, αποδεικνύεται ότι όταν ο ανταγωνισμός λειτουργεί, επιτρέπει στις επιχειρήσεις που το αξίζουν να μεγαλώσουν. Αυτό συνεπάγεται θετικές εξελίξεις για την ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση, τους μισθούς και την ανάπτυξη συνδεδεμένων μικρών επιχειρήσεων. Το ίδιο ισχύει και για τις παρελκυστικές κρατικές ρυθμίσεις.
Το παρεμβατικό κράτος και ο περιορισμός του ανταγωνισμού ενισχύουν μεν το μερίδιο απασχόλησης των μικρών επιχειρήσεων, αλλά με κόστος τη συνολική μείωση της παραγωγικής απασχόλησης, τη μείωση της παραγωγικότητας και την υστέρηση σε ένα ευρύτατο εύρος δεικτών. Όταν το κράτος ορθώνει περιττά εμπόδια στην οργάνωση των πιο σύνθετων επιχειρηματικών σχημάτων, που υποστηρίζουν την ανάπτυξη του μεγέθους, τότε στερείται από την οικονομία ο εμπλουτισμός του παραγωγικού ιστού με οργανωτικές δομές και δεξιότητες που είναι απαραίτητες για την αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας.
Πηγή: ΣΕΒ-Εβδομαδιαίο Δελτίο για την Ελληνική οικονομία
