ΣΕΒ: Tα «έξυπνα δίκτυα» διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και οι επενδυτικές ευκαιρίες για τις ελληνικές επιχειρήσεις
Η αναβάθμιση των δικτύων διανομής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας με τις απαραίτητες υποδομές που θα τα καταστησουν «έξυπνα δίκτυα» μπορεί να συνεισφέρει καθοριστικά στην αύξηση της ενεργειακής αποτελεσματικότητας της χώρας. Η δυνατότητα αξιοποίησης της προσφοράς πολλών μικρών και μεγάλων παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας και, παράλληλα, της βέλτιστης διαχείρισης της ζήτησης δημιουργεί σημαντικές ευκαιρίες εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωσης των περιβαλλοντολογικών επιδόσεων. Θέτει όμως παράλληλα και μεγάλες προκλήσεις στον διαχειριστή του συστήματος, καθώς απαιτεί την πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων, τις οποίες η χώρα μας έχει ήδη δεσμευτεί ότι θα πραγματοποιήσει έως το 2020. Μάλιστα αυτές οι επενδύσεις μπορεί να έχουν μεγάλη προστιθέμενη αξία εφόσον γίνει έγκαιρα ένας προσεκτικός σχεδιασμός και κατάλληλη ενημέρωση των εγχώριων βιομηχανιών.
H επίτευξη των Ευρωπαϊκών στόχων για 20% συμμετοχή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στην τελική κατανάλωση ενέργειας μέχρι το 2020 και 27% μέχρι το 2030, καθώς και αντίστοιχων ποσοστών εξοικονόμησης ενέργειας, έχει δημιουργήσει πλήθος νέων προκλήσεων. Οι προκλήσεις αυτές μπορούν να αντιμετωπισθούν και με την μετεξέλιξη των σημερινών ηλεκτρικών δικτύων διανομής σε «έξυπνα δίκτυα». Τα «έξυπνα δίκτυα» μπορούν να ικανοποιήσουν τις αυξημένες ανάγκες όλων των χρηστών, ενισχύοντας την αξιοπιστία τους μέσω βελτιωμένης παρακολούθησης των φορτίων, παρά την αύξηση του αριθμού των προμηθευτών και την ποικιλία των χαρακτηριστικών τους. Τα «έξυπνα δίκτυα» μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντική εξοικονόμηση κόστους ενέργειας για τους καταναλωτές και αυξημένη αποτελεσματικότητα μέσω βελτιστοποίησης της συνεισφοράς των προμηθευτών.
Μέσα στο νέο ενεργειακό τοπίο που διαμορφώνεται, ο ρόλος των διαχειριστών διανομής ηλεκτρικής ενέργειας είναι καθοριστικός για την ασφαλή και αποδοτική λειτουργία όλου του συστήματος ενέργειας και η διαχείριση των δικτύων βρίσκεται στην «καρδιά» της λειτουργίας της αγοράς προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Η σχέση με τον καταναλωτή αποκτά νέες διαστάσεις και γίνεται πλήρως αμφίδρομη. Οι διαχειριστές είναι υπεύθυνοι για να παρέχουν στους καταναλωτές άμεση πληροφόρηση και καλύτερο έλεγχο της χρήσης, άρα και του κόστους της ηλεκτρικής τους ενέργειας. Ο συνδυασμός των «έξυπνων δικτύων», με πλήθος εγκατεστημένων αισθητήρων που παρέχουν on-line μετρήσεις για τη λειτουργία του συστήματος, με τα έξυπνα μετρητικά συστήματα, τα οποία προσφέρουν πληροφορίες για την κατανάλωση σε πραγματικό χρόνο, μετατρέπουν σταδιακά τις Εταιρίες των Δικτύων Διανομής σε διαχειριστές ενός πολύ μεγάλου όγκου δεδομένων και πληροφοριών. Οι διαχειριστές των δικτύων διανομής, καλούνται να επεξεργαστούν αυτό το μεγάλο όγκο δεδομένων με διαφανή και αποδοτικό τρόπο, με κύριο γνώμονα το όφελος όλων των χρηστών (παραγωγών, προμηθευτών και καταναλωτών), διασφαλίζοντας παράλληλα την ομαλή, εύρυθμη και χωρίς διακρίσεις λειτουργία της αγοράς.
Το νέο αυτό περιβάλλον είναι εξαιρετικά πολύπλοκο, καθώς πρέπει να αντιμετωπισθούν σύνθετα θέματα όπως η ενσωμάτωση και η διαχείριση της διεσπαρμένης παραγωγής και των ενεργών πλέον καταναλωτών, ικανών να διαμορφώνουν οι ίδιοι το ενεργειακό τους προφίλ, η ενσωμάτωση και η διαχείριση διεσπαρμένης αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, η φόρτιση ηλεκτρικών αυτοκινήτων και η περαιτέρω επέκταση της χρήσης του ηλεκτρισμού σε άλλες εφαρμογές, η λειτουργία μελλοντικών αποκεντρωμένων αγορών ενέργειας και επικουρικών υπηρεσιών, κλπ.
Στο πλαίσιο αυτό, στην Ελλάδα δραστηριοποιείται ο ΔΕΔΔΗΕ, που είναι 100% θυγατρική εταιρία της ΔΕΗ, η οποία διατηρεί την κυριότητα των παγίων και χρηματοδοτεί τη λειτουργία και τις επενδύσεις της θυγατρικής της. Από τον Μάιο του 2012, ο ΔΕΔΔΗΕ δραστηριοποιείται ως μια ανεξάρτητη λειτουργικά και οργανωτικά εταιρία, με βασική αποστολή την αποδοτική λειτουργία, συντήρηση και ανάπτυξη του δικτύου διανομής της χώρας, τη διαχείριση των ηλεκτρικών συστημάτων των μη διασυνδεδεμένων νησιών, τη διασφάλιση της ομαλής και ισότιμης πρόσβασης στο δίκτυο από καταναλωτές και παραγωγούς διεσπαρμένης παραγωγής και τη διασφάλιση της λειτουργίας της αγοράς προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας.
Σήμερα, στην ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, δραστηριοποιούνται, μαζί με τη ΔΕΗ που κατέχει δεσπόζουσα θέση, 10 προμηθευτές, ενώ στο δίκτυο έχουν συνδεθεί 56.066 μονάδες ΑΠΕ με συνολική ισχύ που ξεπερνά τα 3.880 ΜW ή το περίπου 75% του δυναμικού ΑΠΕ στην χώρα. Προκειμένου να γίνει η μετάβαση στην οικονομία μηδενικού άνθρακα με ασφάλεια και αποδοτικότητα για τους καταναλωτές, απαιτείται μια ριζικά νέα φιλοσοφία σχεδιασμού και λειτουργίας των συστημάτων διανομής και η υιοθέτηση νέων, καινοτόμων τεχνολογιών. Ο ΔΕΔΔΗΕ έχει οργανώσει και συμπεριλάβει στο επιχειρησιακό του πρόγραμμα 12 στρατηγικά έργα ύψους άνω των €230εκατ., που αποτελούν τα πρώτα βήματα που θα οδηγήσουν το δίκτυο στην εποχή των «έξυπνων δικτύων». Τα έργα αυτά αφορούν στην δημιουργία/εκσυγχρονισμό κέντρων ελέγχου δικτύων για διάφορες περιοχές της χώρας, αναβάθμιση εξοπλισμού τηλεχειρισμών, εγκατάσταση συστημάτων γεωγραφικών πληροφοριών και εξυπηρέτησης πελατών, αναβάθμισης προγραμματισμού ανάπτυξης δικτύων, δημιουργία υποδομών μη διασυνδεδεμένων νησιών, ανάπτυξη «έξυπνων νησιών», τηλεμέτρηση πελατών, κ.α.
Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες της ΕΕ που έχουν δεσμευτεί για την εγκατάσταση έξυπνων μετρητών στο 80% των καταναλωτών μέχρι το 2020. Επιπλέον, έχει ήδη πραγματοποιηθεί ανάλυση κόστους – οφέλους, η οποία απαιτείται να επικαιροποιηθεί, και αυτό θα γίνει μέσα από πρώτα συμπεράσματα που θα προκύψουν από το πιλοτικό έργο του ΔΕΔΔΗΕ για τους έξυπνους μετρητές που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Η αρχική εκτίμηση δείχνει σημαντικά θετικά περιθώρια για τη χώρα . Σημειώνεται ότι έχει καταγραφεί ένα ιδιαίτερα μεγάλο όφελος ανά εγκατεστημένο μετρητή , που προκύπτει και ως αποτέλεσμα της σημαντικής εξοικονόμησης ενέργειας που μπορεί να επιτευχθεί (Διάγραμμα 8), καθώς και της μεγάλης μετατόπισης των (ακριβών) φορτίων αιχμής που μπορεί να επιτευχθεί στην Ελλάδα με παράλληλη βέλτιστη αξιοποίηση των φορτίων ΑΠΕ σε σχέση με τις διαθεσιμότητες άλλων μονάδων παραγωγής . Τονίζεται τέλος ότι σημαντικό μέρος του κόστους εγκατάστασης που καταγράφει ο Πίνακας 2 αφορά εξοπλισμό που βρίσκεται στις παραγωγικές δυνατότητες Ελληνικών επιχειρήσεων. Το στοίχημα είναι συνεπώς η έγκαιρη κινητοποίηση του εγχώριου δυναμικού για τη μεγιστοποίηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας αυτής της σημαντική επένδυσης.
Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται να δημιουργηθούν πολλές επιχειρηματικές ευκαιρίες σε διάφορους κλάδους υψηλής τεχνολογίας, ιδιαίτερα της ενέργειας, αλλά και της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών, καθώς θα δοθεί η δυνατότητα στις επιχειρήσεις να αναπτύξουν νέες εφαρμογές για τα «έξυπνα δίκτυα» αλλά και πλήθος άλλων λύσεων. Προς την κατεύθυνση αυτή απαιτείται η έγκαιρη ενημέρωση, όσον αφορά στις προδιαγραφές, και η παροχή χρόνου προετοιμασίας μέσω κατάλληλου προγραμματισμού, επιχειρήσεων όπως, για παράδειγμα, οι εταιρείες RayCap, Landis-Gyr, MLS, Olympia, Intracom, ΟΤΕ αλλά και άλλες που εξειδικεύονται στις σχετικές τεχνολογίες.
Εκφράζονται, πάντως, από ορισμένες πλευρές επιφυλάξεις κατά πόσον το υφιστάμενο ρυθμιστικό πλαίσιο στην Ελλάδα είναι σε θέση να παρέχει τα απαραίτητα κίνητρα για να γίνουν οι επενδύσεις που θα ανοίξουν το δρόμο για την αποδοτικότερη διαχείριση των δικτύων. Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας θα μπορούσε, ενδεχομένως, να ενθαρρύνει την χρηματοδότηση έργων που οδηγούν μεσο-μακροπρόθεσμα στη μείωση του λειτουργικού κόστους, παρέχοντας αυξημένες αποδόσεις κεφαλαίων, σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές άλλων Ευρωπαϊκών χωρών. Για παράδειγμα στη γειτονική Ιταλία, η ρυθμιστική αρχή, προκειμένου να παρέχει φορολογικά κίνητρα για τη χρηματοδότηση έργων που αφορούν στα «έξυπνα δίκτυα», αυξάνει τη μεσοσταθμική απόδοση επενδύσεων κεφαλαίου κατά 2% για τέτοιου είδους έργα, ενώ στη Βρετανία από το 2005, οι διαχειριστές μπορούν να δαπανούν το 0,5% του ετήσιου κύκλου εργασιών τους σε έργα για «έξυπνα δίκτυα», μέσω μιας ευρύτερης πρωτοβουλίας για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας. Τέλος, τίθενται, ενδεχομένως, και θέματα δημιουργίας κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου για την προώθηση της εγκατάστασης έξυπνων μετρητών και ψηφιακών συστημάτων διαχείρισης καταναλώσεων ηλεκτρικής ενέργειας και κατανομής φορτίων, που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν.
Πηγή: Eβδομαδιαίο Δελτίο του ΣΕΒ για την ελληνική οικονομία Οικονομία & Επιχειρήσεις
