Ανταγωνιστικές βιομηχανικές στρατηγικές και παγκόσμια ασφάλεια

Το περιοδικό Noema (noemamag.com) εξετάζει την παγκόσμια τάση των «βιομηχανικών στρατηγικών» που εφαρμόζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα και η Ευρώπη. Αυτές οι στρατηγικές καθοδηγούνται από ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια και στοχεύουν στην ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής και της τεχνολογικής προόδου. Ενώ αυτές οι στρατηγικές φαίνεται να προωθούν την αποπαγκοσμιοποίηση, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι αποτελούν στην πραγματικότητα απαραίτητη προϋπόθεση για την παγκόσμια συνεργασία. Μόνο όταν αυτά τα κέντρα εξουσίας είναι ασφαλή στη μοίρα τους, μπορούν να συνεργαστούν αποτελεσματικά σε παγκόσμια ζητήματα. Το άρθρο υπογραμμίζει τις μοναδικές πτυχές της βιομηχανικής στρατηγικής κάθε έθνους, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής “διπλής κυκλοφορίας” της Κίνας, της εστίασης των ΗΠΑ στην εγχώρια παραγωγή τσιπ και την πράσινη ενέργεια και τις προσπάθειες της Ευρώπης να καλύψει τη διαφορά με τις ΗΠΑ και την Κίνα μέσω επενδύσεων στην τεχνολογία και την παραγωγικότητα.

 
Η προϋπόθεση για την παγκόσμια συνεργασία, σύμφωνα με το άρθρο, είναι η επίτευξη ασφάλειας και αυτονομίας από τα κέντρα εξουσίας, όπως η Κίνα, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη. Μόνο όταν αυτά τα κέντρα νιώθουν σίγουρα για τον έλεγχο της μοίρας τους, θα είναι αρκετά ασφαλή για να ανοιχτούν και να συνεργαστούν σε παγκόσμια ζητήματα.

Οι αποκλίνουσες “βιομηχανικές στρατηγικές” που εφαρμόζουν αυτές οι δυνάμεις, με στόχο την οικονομική και τεχνολογική τους αυτοδυναμία, θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για αυτήν την ασφάλεια. Η επιτυχία αυτών των στρατηγικών, που εστιάζουν σε επενδύσεις στην εγχώρια παραγωγή και καινοτομία, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πιο ισορροπημένη παγκόσμια σκηνή, όπου η συνεργασία θα είναι πιο πιθανή.

 
Ανταγωνιστικές Βιομηχανικές Στρατηγικές και Παγκόσμια Ασφάλεια

Οι ανταγωνιστικές βιομηχανικές στρατηγικές που ακολουθούν οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ευρώπη, ενώ φαινομενικά διαιρούν, ενδέχεται  να αποτελέσουν τη βάση για μελλοντική παγκόσμια συνεργασία και ασφάλεια. Η λογική πίσω από αυτή την φαινομενικά παράδοξη ιδέα είναι ότι μόνο εφόσον αυτές οι δυνάμεις αισθάνονται ασφαλείς και βέβαιες για τη θέση τους στην παγκόσμια σκακιέρα, θα είναι σε θέση να συνεργαστούν εποικοδομητικά σε παγκόσμια ζητήματα.

• Η τρέχουσα τάση προς τον προστατευτισμό και τις εθνικές βιομηχανικές στρατηγικές πηγάζει από διάφορους παράγοντες:
  • Αποπαγκοσμιοποίηση- Η τάση απομάκρυνσης από την αλληλεξάρτηση και την παγκοσμιοποίηση.
  • Κλιματική αλλαγή- Η επείγουσα ανάγκη μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
  • Τεχνολογική επανάσταση- Ο ανταγωνισμός για την κυριαρχία σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη.
  • Στρατηγικοί φόβοι- Η Κίνα φοβάται μήπως χάσει την ευκαιρία της, οι ΗΠΑ ανησυχούν για την απώλεια της ηγεμονίας τους, και η Ευρώπη αγωνίζεται να μην μείνει πίσω.
• Αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει σε ένα πλέγμα ανταγωνιστικών βιομηχανικών πολιτικών:
  • Κίνα (“Διπλή Κυκλοφορία”)- Επικέντρωση στην εγχώρια κατανάλωση και παραγωγή, τεχνολογική αυτάρκεια και επέκταση των δεσμών με τον αναπτυσσόμενο κόσμο.
  • ΗΠΑ (Προστατευτισμός & Επενδύσεις)- Προστατευτικοί δασμοί, επιδοτήσεις για εγχώρια παραγωγή (π.χ., μικροτσίπ), αναδιάρθρωση αλυσίδων εφοδιασμού, επενδύσεις σε πράσινη ενέργεια.
  • Ευρώπη (Πράσινη Συμφωνία & Βιομηχανική Στρατηγική)-Μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αντιμετώπιση του ανταγωνισμού από τις ΗΠΑ, ενίσχυση της ενιαίας αγοράς, επενδύσεις σε τεχνολογία και καινοτομία.

Η επιτυχία αυτών των στρατηγικών και η συμβολή τους στην παγκόσμια ασφάλεια εξαρτάται από την ισορροπία μεταξύ των βραχυπρόθεσμων προστατευτικών μέτρων και των μακροπρόθεσμων επενδύσεων. Η επικράτηση του προστατευτισμού θα δυσχεράνει σημαντικά την παγκόσμια συνεργασία. Ωστόσο, εάν οι επενδύσεις οδηγήσουν σε μεγαλύτερη αυτάρκεια και ευημερία, οι μεγάλες δυνάμεις θα είναι πιο πιθανό να συνεργαστούν για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων.

 
Η σημασία της τεχνολογίας και του κλίματος στις εθνικές βιομηχανικές στρατηγικές

Η τεχνολογία και το κλίμα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των εθνικών βιομηχανικών στρατηγικών στις ΗΠΑ, την Κίνα και την Ευρώπη.

• Τεχνολογία: Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, ιδίως στους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης και των μικροτσίπ, έχει οδηγήσει σε έντονο ανταγωνισμό μεταξύ των χωρών αυτών. Οι ΗΠΑ, φοβούμενες μήπως χάσουν την τεχνολογική τους υπεροχή, εφαρμόζουν πολιτικές όπως ο νόμος CHIPs για να ενισχύσουν την εγχώρια παραγωγή μικροτσίπ και να εμποδίσουν την πρόσβαση της Κίνας σε κρίσιμες τεχνολογίες. Η Κίνα, από την πλευρά της, επιδιώκει να κατακτήσει τις τεχνολογίες αιχμής με ίδια μέσα, στοχεύοντας στην αυτάρκεια και την ανθεκτικότητα.
• Κλίμα: Η κλιματική αλλαγή και η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα αποτελούν βασικό άξονα των βιομηχανικών στρατηγικών. Η Ευρώπη, πρωτοπόρος στην πράσινη μετάβαση, προωθεί την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και επενδύει σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι ΗΠΑ, με τον νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού, ενισχύουν τις επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια, ενώ ταυτόχρονα προστατεύουν την εγχώρια αγορά ηλεκτρικών οχημάτων από τον κινεζικό ανταγωνισμό.

Η τεχνολογία και το κλίμα δεν αποτελούν απλώς τομείς ανάπτυξης, αλλά και πεδία γεωπολιτικού ανταγωνισμού. Η επιτυχία των διαφόρων βιομηχανικών στρατηγικών θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό από την ισορροπία μεταξύ προστατευτισμού και συνεργασίας σε αυτούς τους τομείς-κλειδιά.