Ιράν, ένα καθεστώς στο χείλος του γκρεμού

Το δίλημμα του Fordow: Ο τελευταίος πυρηνικός γρίφος

 
Το παρόν άρθρο βασίζεται σε ανάλυση (mrandrewfox.substack.com) που περιγράφει ένα υποθετικό σενάριο ραγδαίων εξελίξεων στη Μέση Ανατολή, όπου μια προληπτική στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ έχει φέρει το Ιράν στο χείλος της κατάρρευσης. Σύμφωνα με το έγγραφο, οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν καταφέρει να εξουδετερώσουν την ιρανική αεράμυνα, να αποκεφαλίσουν τη στρατιωτική ηγεσία και να προκαλέσουν τη φυγή μελών της ιρανικής ηγεσίας προς τη Ρωσία. Ενώ κρίσιμες υποδομές έχουν πληγεί, όπως οι εγκαταστάσεις στη Νατάνζ , το μεγάλο ερώτημα παραμένει η τύχη της υπόγειας πυρηνικής εγκατάστασης στο Fordow, η οποία παραμένει ανέπαφη. Αυτή η ανάλυση εξετάζει τις στρατιωτικές προκλήσεις, τα κοινωνικά, στρατιωτικά και ψυχολογικά όρια που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην πτώση της Ισλαμικής Δημοκρατίας, και τα πιθανά σενάρια για την «επόμενη μέρα».

 
Το δίλημμα του Fordow: Ο τελευταίος πυρηνικός γρίφος

Η εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου στο Fordow αποτελεί το πιο ανθεκτικό και στρατηγικά σημαντικό κομμάτι του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Χτισμένη βαθιά μέσα σε ένα βουνό, σχεδιάστηκε ειδικά για να αντέχει σε αεροπορικές επιδρομές, παρόμοιες με αυτές που κατέστρεψαν τις εγκαταστάσεις της Νατάνζ. Η ανάλυση τονίζει ότι το Ισραήλ, μη διαθέτοντας τις εξαιρετικά ισχυρές βόμβες διείσδυσης (MOP) που κατέχουν οι ΗΠΑ, δεν μπορεί να καταστρέψει το Fordow μόνο από αέρος.

Αυτό αφήνει δύο εξαιρετικά δύσκολες επιλογές στο τραπέζι:

1. Επανειλημμένες αεροπορικές επιδρομές: Μια προσπάθεια σταδιακής διάτρησης του βουνού μέσω συνεχών βομβαρδισμών στο ίδιο σημείο.
2. Επιχείρηση Ειδικών Δυνάμεων: Μια αποστολή υψηλού ρίσκου για διείσδυση και καταστροφή της εγκατάστασης εκ των έσω.

Μια τέτοια επιδρομή καταδρομέων, αν και μοιάζει βγαλμένη από μυθιστόρημα, δεν είναι χωρίς προηγούμενο. Το έγγραφο αναφέρει την επιτυχημένη ισραηλινή επιχείρηση “Operation Heavy Roads” τον Σεπτέμβριο του 2024, όπου μια επίλεκτη μονάδα κατέστρεψε ένα υπόγειο ιρανικό εργοστάσιο πυραύλων στη Συρία. Ωστόσο, το Fordow είναι ένας πολύ πιο δύσκολος στόχος: βρίσκεται βαθιά σε ιρανικό έδαφος και προστατεύεται από πολλαπλά στρώματα ασφαλείας. Μια τέτοια αποστολή θα απαιτούσε εκατοντάδες στρατιώτες, άριστη πληροφόρηση και απόλυτο συντονισμό, με τον κίνδυνο εγκλωβισμού ή εξόντωσης της δύναμης κρούσης να είναι τεράστιος.

Τα τρία όρια της κατάρρευσης

Η στρατιωτική πίεση από μόνη της δεν εγγυάται την πτώση ενός καθεστώτος. Η κατάρρευση της Ισλαμικής Δημοκρατίας εξαρτάται από τη σύγκλιση τριών παραγόντων που πρέπει να ξεπεραστούν:

• Κοινωνικό όριο (Μαζική εξέγερση): Η ανάλυση υποστηρίζει ότι εκτεταμένες και διαρκείς διαδηλώσεις θα μπορούσαν να διαβρώσουν ανεπανόρθωτα την εξουσία του καθεστώτος. Με την ηγεσία αποδυναμωμένη και τα νέα για τη φυγή ανώτατων αξιωματούχων να διαδίδονται, ο φόβος των πολιτών μπορεί να καμφθεί, οδηγώντας σε μαζικές κινητοποιήσεις. Η ταπείνωση των Φρουρών της Επανάστασης (IRGC) από τα ισραηλινά χτυπήματα θα μπορούσε να δώσει ηθικό πλεονέκτημα στους διαδηλωτές.
• Στρατιωτικό όριο (Διάσπαση των Δυνάμεων Ασφαλείας): Η επιβίωση του καθεστώτος βασίζεται στην αφοσίωση των ενόπλων δυνάμεων, όπως οι IRGC και η πολιτοφυλακή Basij. Η κατάρρευση γίνεται πιθανή εάν αυτές οι δυνάμεις διασπαστούν, με διοικητές να αρνούνται να πυροβολήσουν κατά του πλήθους, μονάδες να λιποτακτούν ή ακόμη και να ξεσπούν μάχες μεταξύ διαφορετικών φατριών. Ο «αποκεφαλισμός» της ηγεσίας των IRGC από τα ισραηλινά χτυπήματα είναι καθοριστικός, καθώς δημιουργεί ένα κενό ηγεσίας και σύγχυση.
• Ψυχολογικό όριο (Σοκ στην Κορυφή): Τα αυταρχικά καθεστώτα προβάλλουν μια εικόνα ανίκητου. Η κατάρριψη αυτής της ψευδαίσθησης μπορεί να επιφέρει ταχεία αποσύνθεση. Η είδηση της φυγής του Ανώτατου Ηγέτη, Αγιατολάχ Χαμενεΐ, θα σηματοδοτούσε το τέλος της συνοχής του καθεστώτος, καθώς θα έστελνε το μήνυμα ότι το πλοίο βυθίζεται.

Η επόμενη μέρα: Τέσσερα σενάρια για το μέλλον του Ιράν

Το τι θα ακολουθήσει την πτώση του καθεστώτος είναι το μεγάλο άγνωστο. Η ανάλυση σκιαγραφεί τέσσερα πιθανά σενάρια:

1. Κατάτμηση και εμφύλιος πόλεμος: Το εφιαλτικό σενάριο όπου το Ιράν διασπάται σε εμπόλεμες ζώνες, παρόμοια με τη Συρία ή τη Λιβύη. Εθνοτικές και τοπικές εντάσεις θα μπορούσαν να φουντώσουν, με τις φατρίες των IRGC να μετατρέπονται σε πολέμαρχους και εξωτερικές δυνάμεις να υποδαυλίζουν τη σύγκρουση. Ένα αποτυχημένο κράτος 85 εκατομμυρίων κατοίκων θα ήταν μια παγκόσμια καταστροφή.
2. Στρατιωτική χούντα σκληροπυρηνικών: Μια πιθανώς χειρότερη εξέλιξη, όπου οι πιο αδίστακτοι κύκλοι των IRGC καταλαμβάνουν την εξουσία, εγκαθιδρύοντας μια στρατιωτική δικτατορία. Ένα τέτοιο καθεστώς θα μπορούσε να είναι πιο στρατιωτικοποιημένο και απροκάλυπτα επιθετικό, επιδιώκοντας την απόκτηση πυρηνικών όπλων ως εγγύηση για την επιβίωσή του.
3. Μεταβατικό συμβούλιο και ελπίδα για μεταρρύθμιση: Το πιο αισιόδοξο σενάριο. Μετριοπαθείς παράγοντες από τον τακτικό στρατό, πολιτικοί και ηγέτες της εξορίας σχηματίζουν μια προσωρινή κυβέρνηση «εθνικής σωτηρίας». Αυτή η νέα ηγεσία θα σταματούσε το πυρηνικό πρόγραμμα με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων, θα αναζητούσε διεθνή αναγνώριση και θα σταματούσε τη χρηματοδότηση οργανώσεων όπως η Χεζμπολάχ και η Χαμάς.
4. Μερική συνέχεια μέσω συμφωνίας: Ένα σενάριο όπου στοιχεία του παλιού καθεστώτος, αντιλαμβανόμενα το αναπόφευκτο τέλος, διαπραγματεύονται μια μεταβίβαση της εξουσίας για να αποφύγουν την ολοκληρωτική κατάρρευση και να σώσουν τους εαυτούς τους. Το αποτέλεσμα θα ήταν παρόμοιο με το τρίτο σενάριο, αν και χωρίς μια «καθαρή ρήξη» με το παρελθόν.

Συμπεράσματα και διεθνείς προκλήσεις

Σε όλα τα σενάρια, το μέλλον του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και η περιφερειακή σταθερότητα είναι κεντρικής σημασίας. Η διεθνής κοινότητα θα αντιμετώπιζε την άμεση ανάγκη να διασφαλίσει το πυρηνικό υλικό, ενδεχομένως ακόμη και με την παρουσία ξένων δυνάμεων σε ιρανικό έδαφος, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει εθνικιστικές αντιδράσεις. Ταυτόχρονα, οι σύμμαχοι και οι πληρεξούσιοι του Ιράν στην περιοχή (Χεζμπολάχ, Χούθι κ.λπ.) θα έχαναν τον κύριο χρηματοδότη τους, με απρόβλεπτες συνέπειες.

Η ανάλυση καταλήγει στο ότι, ενώ η πτώση ενός εχθρικού καθεστώτος θα μπορούσε να αποτελέσει μια ευκαιρία για ένα καλύτερο μέλλον, ανοίγει ταυτόχρονα το «Κουτί της Πανδώρας». Οι κίνδυνοι μιας χαοτικής μετάβασης, όπως διδάσκει η εμπειρία του Ιράκ μετά το 2003, είναι τεράστιοι. Η διεθνής κοινότητα θα κληθεί να διαχειριστεί μια κρίση τεραστίων διαστάσεων, με την ελπίδα να κατευθύνει τις εξελίξεις προς το πιο ειρηνικό δυνατό αποτέλεσμα. Το τέλος της κυριαρχίας των Αγιατολάχ, αν συμβεί, θα αποτελέσει μια ιστορική καμπή, οι συνέπειες της οποίας θα γίνονται αισθητές για δεκαετίες.

 
mywaypress.gr – Για προσεκτικούς αναγνώστες