Μια σημαντική επιλογή – οδηγός για καλύτερους δρόμους: ΣΔΙΤ
Των Charles Lammam και Hugh MacIntyre
«Είναι εύκολο να έχεις ως δεδομένες τις δημόσιες υποδομές, αλλά τα γεγονότα όπως η πρόσφατη κατάρρευση γέφυρας του ποταμού Skagit στην πολιτεία της Ουάσιγκτον είναι μια έντονη υπενθύμιση του πόσο σημαντική είναι η υποδομή για την καθημερινή ζωή μας και την ευρύτερη οικονομία.
Μετά από όλα, οι δρόμοι και οι γέφυρες θα μας επιτρέψουν να κινούμαστε πιο εύκολα από και προς την εργασία μας και να διευκολύνουμε την διάθεση των εμπορικών προϊόντων μας σε μεγάλες αποστάσεις.
Καθώς οι κυβερνήσεις παλεύουν με την πρόκληση της παροχής υποδομών για μεταφορές υψηλής ποιότητας, θα πρέπει να εξετάσουμε τις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ).
Η ιστορία δείχνει ότι οι συμπράξεις αυτές έχουν περισσότερες πιθανότητες να κατασκευαστούν στην ώρα τους και με πιστή τήρηση του προϋπολογισμού τους, προσφέροντας μεγαλύτερη αξία από τα συμβατικά έργα υποδομής.
Με το συμβατικό τρόπο της παροχής υποδομών, η κυβέρνηση διαχειρίζεται και προμηθεύεται κάθε φάση του έργου ξεχωριστά.
Τυπικά, η κυβέρνηση προσλαμβάνει μια εταιρεία για την κατασκευή της υποδομής που βασίζεται σε ένα ρυθμιστικό σχέδιο και στη συνέχεια αναλαμβάνει την ευθύνη για τη λειτουργία και τη συντήρηση της υποδομής, ίσως με έργα outsourcing για ορισμένες πτυχές της φροντίδας σε ιδιωτικές εταιρείες.
Η σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα-ΣΔΙΤ-, είναι ένας τρόπος για τις κυβερνήσεις να συνεργαστούν με τον ιδιωτικό τομέα και να μοιράζονται τους κινδύνους και τα οφέλη από την παροχή δημόσιων υποδομών.
Η κυβερνητική υπηρεσία που συμμετέχει στο σχέδιο καθορίζει τους στόχους του έργου και τα επιθυμητά αποτελέσματα (χωρίς να είναι δεσμευτική για τα μέσα), ενώ μια κοινοπραξία ιδιωτικών εταιρειών αναλαμβάνει το καθήκον της επίτευξής τους.
Ένας ιδιώτης εταίρος αναλαμβάνει την διαχείριση του έργου και την ευθύνη για πολλαπλά καθήκοντα.
Σκεφτείτε ένα υποθετικό παράδειγμα, όπου μια πολιτειακή κυβέρνηση στις ΗΠΑ θέλει να συνεργαστεί με τον ιδιωτικό τομέα για την κατασκευή ενός αυτοκινητοδρόμου.
Η κυβέρνηση θα αποφασίσει για στρατηγικά θέματα, όπως την διαδρομή, την ροή της κυκλοφορίας, καθώς και μετρήσιμα αποτελέσματα για την ασφάλεια.
Ο εταίρος του ιδιωτικού τομέα θα μπορούσε στη συνέχεια να σχεδιάσει, να κατασκευάσει, και να αναλάβει εν συνεχεία τη λειτουργία και συντήρηση της εθνικής οδού σύμφωνα με τις απαιτήσεις της κυβέρνησης.
Ο εταίρος του ιδιωτικού τομέα πληρώνεται απευθείας από το κράτος ή μέσω των διοδίων που καταβάλλονται από τους οδηγούς.
Η κυβέρνηση εξακολουθεί να κατέχει την εθνική οδό και έχει την τελική ευθύνη για την εξασφάλιση επαρκών υπηρεσιών.
Το σημείο σύγκλισης του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα είναι να αξιοποιήσει την ικανότητα καινοτομίας, την αποτελεσματικότητα, και την τεχνογνωσία του ιδιωτικού τομέα για να επιτύχει ο δημόσιος τομέας τους σκοπούς του.
Ότι ο εταίρος του ιδιωτικού τομέα θέλει να έχει ένα κέρδος είναι θεμελιώδους σημασίας για την επιτυχία αυτών των συμπράξεων.
Η σύμβαση είναι δομημένη έτσι ώστε το κέρδος του ιδιώτη εταίρου να εξαρτάται από το αν επιτυγχάνει τους καθορισμένους στόχους που θέτει η κυβέρνηση , όπως η ολοκλήρωση του έργου εντός του χρονοδιαγράμματος και αν πληρούνται οι τεχνικές απαιτήσεις.
Ενώ η διαδικασία πληρωμής για την παράδοση βοηθά στη διατήρηση του ιδιωτικού εταίρου σε καλό δρόμο, άλλα χαρακτηριστικά των συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα είναι η βοήθεια στο να βελτιωθούν οι επιδόσεις, συμπεριλαμβανομένων του επιμερισμού του κινδύνου. Ο καταμερισμός του κινδύνου εμφανίζεται όταν ο εταίρος του ιδιωτικού τομέα αναλαμβάνει ορισμένους κινδύνους σε ένα έργο που διαφορετικά θα επιβάρυνε τους φορολογούμενους.
Οι καθυστερήσεις και οι υπερβάσεις του κόστους αποτελούν κοινούς κινδύνους στην κατασκευή δημόσιων υποδομών.
Σε ένα συμβατικό έργο, οι φορολογούμενοι πληρώνουν τα επιπλέον έξοδα.
Στις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, αυτά τα αναλαμβάνει ο εταίρος του ιδιωτικού τομέα.
Το να είναι υπεύθυνος για την κακή απόδοση ενθαρρύνει τον ιδιωτικό εταίρο στο να αποφευχθούν οι καθυστερήσεις και οι υπερβάσεις κόστους.
Το κίνητρο του κέρδους και άλλα μοναδικά χαρακτηριστικά της σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα είναι που βοηθούν να ολοκληρώνονται τα έργα γενικά στην ώρα τους και στα πλαίσια του προϋπολογισμού, όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία, σε τέτοιου είδους συμπράξεις, που υπάρχουν ισχυρές επιδόσεις στη φάση της κατασκευής.
Τα πλήρη στοιχεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι περιορισμένα, αλλά μια μελέτη που εξετάζει μια μικρή ομάδα 12 συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού, διαπίστωσε ότι 92% τελείωσαν νωρίς ή στην ώρα τους, ενώ το 83% χτίστηκαν στο πλαίσιο που επέβαλε ο προϋπολογισμός.
Η ίδια μελέτη διαπίστωσε ότι το δείγμα των -υπό εξέταση- συμπράξεων ξεπέρασε μια ομάδα τεσσάρων συμβατικών έργων.
Κατά μέσο όρο, οι εταιρικές σχέσεις ΣΔΙΤ ολοκληρώθηκαν σε ποσοστό 0,30% πριν από το χρονοδιάγραμμα, ενώ τα συμβατικά σχέδια τελείωσαν 4,34% πίσω από το χρονοδιάγραμμα.
Όσον αφορά το κόστος, τα έργα ΣΔΙΤ είχαν υπερβάσεις κατά μέσο όρο 0,81% , σε σύγκριση με τον μέσο όρο του 12,71% για τα συμβατικά σχέδια.
Τα αποτελέσματα αυτής της μικρής κλίμακας μελέτης ενισχύονται από την εμπειρία με τις συνεργασίες ΣΔΙΤ στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία.
Μια βρετανική μελέτη 11 ΣΔΙΤ και 39 συμβατικών έργων, αποκάλυψε ότι οι συνεργασίες ΣΔΙΤ τυπικά ολοκληρώθηκαν σε ποσοστό 1% νωρίτερα από την προγραμματισμένη περίοδο, ενώ τα συμβατικά σχέδια ολοκληρώθηκαν σε ποσοστό 17% πίσω από το χρονοδιάγραμμα.
Οι υπερβάσεις κόστους κατά μέσο όρο ήταν σχεδόν μηδενικές στις εταιρικές σχέσεις ΣΔΙΤ, σε σύγκριση με 47% στα συμβατικά έργα.
Ομοίως, μια αυστραλιανή μελέτη 21 ΣΔΙΤ και 33 συμβατικών έργων διαπίστωσε ότι οι συνεργασίες παραδόθηκαν σε ποσοστό 3,4% πριν από το χρονοδιάγραμμα, ενώ τα συμβατικά σχέδια παραδόθηκαν σε ποσοστό 23,5% πίσω από το χρονοδιάγραμμα.
Τέλος, μια πρόσφατη ανάλυση 19 ΣΔΙΤ στον Καναδά την περίοδο 2004-2009, διαπίστωσε ότι ένα εντυπωσιακό 90% από αυτά τελείωσε στην ώρα τους ή μπροστά από το χρονοδιάγραμμα.
Αυτά τα διεθνή αποδεικτικά στοιχεία, δείχνουν σαφώς ότι οι συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα έχουν την τάση να υλοποιούνται σχετικά καλά στο στάδιο της κατασκευής, προς όφελος των φορολογουμένων.
Οι συμπράξεις Δημοσίου και ιδιωτικού τομέα μπορεί να περιλαμβάνουν την συμμετοχή των εταίρων του ιδιωτικού τομέα σε συνθήκες λειτουργίας για την διατήρηση της υποδομής, όταν η κατασκευή θα έχει ολοκληρωθεί.
Η μακροπρόθεσμη συμμετοχή του εταίρου του ιδιωτικού τομέα ενισχύει την λειτουργική αποτελεσματικότητα και παρέχει υψηλότερης ποιότητας αποτελέσματα, καθώς ανεξάρτητες εκτιμήσεις κόστους-οφέλους, συγκλίνουν στη διαπίστωση ότι τέτοιες εταιρικές σχέσεις μπορούν να παράγουν πρόσθετα οφέλη κατά τη διάρκεια αρκετών δεκαετιών.
Ένας βασικός λόγος είναι ότι ο εταίρος του ιδιωτικού τομέα – και πάλι, με κίνητρο το κέρδος – έχει κίνητρο να αναπτύξει καινοτόμα σχέδια υποδομής, για να λειτουργήσει και να διατηρήσει πιο αποδοτικά -με την πάροδο του χρόνου- το έργο.
Παρά τα σαφή οφέλη των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, οι αντίθετες απόψεις προσπαθούν συχνά να δυσφημίσουν αυτό το μοντέλο επισημαίνοντας συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου το έργο είχε προβλήματα.
Το συνολικό σχέδιο των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, ωστόσο, δείχνει ότι είναι ανώτερο από την άποψη του προβλέψιμου κόστους, του χρόνου παράδοσης και της λειτουργικής αποτελεσματικότητας.
Ορισμένα σχέδια ταιριάζουν καλύτερα από άλλα κοινά-ιδιωτικά μοντέλα.
Ορισμένα χαρακτηριστικά επιτυχίας των ΣΔΙΤ είναι τα οφέλη της δυνατότητας επιμερισμού του κινδύνου και τα μετρήσιμα αποτελέσματα απόδοσης.
Επιπλέον, για να συλλάβουν πραγματικά τα οφέλη αυτού του μοντέλου, οι κυβερνήσεις πρέπει να αναπτύξουν το κατάλληλο πλαίσιο και την ικανότητα τόσο να συμμετάσχουν στα εν λόγω έργα όσο και στη συνεχή παρακολούθησή τους.
Η ανάπτυξη ενός τέτοιου πλαισίου αποτελεί βασική πρόκληση για τις κυβερνήσεις των κρατών.
Μια πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ σημειώνει ότι η εταιρική σχέση δημόσιας-ιδιωτικής αγορά αναπτύσσεται με βραδείς ρυθμούς στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η έλλειψη των δικαιολογητικών νομοθεσίας σε επίπεδο κράτους εξηγεί εν μέρει αυτή την αργή ανάπτυξη.
Ευτυχώς, κανείς δεν τραυματίστηκε σοβαρά, όταν η γέφυρα του ποταμού Skagit κατέρρευσε, αλλά το περιστατικό πρέπει να μας υπενθυμίζει τη σημασία της διατήρησης των υφιστάμενων υποδομών και την επένδυση σε νέα έργα.
Όσο οι κυβερνήσεις δραστηριοποιούνται στο χώρο των υποδομών, οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα είναι μια σημαντική επιλογή που μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ποιότητας και την παροχή καλύτερων δρόμων, γεφυρών, και σιδηροδρόμων.»
Πηγή: American Enterprise Institute
www.mywaypress.gr
16/6/2013
