Οδηγός επιχειρείν στο Αζερμπαϊτζάν
✏ Τα πεδία δραστηριοποίησης ελληνικών επιχειρήσεων και οι τομείς που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον
✏ Οι διμερείς οικονομικές και εμπορικές σχέσεις με την Ελλάδα και οι προοπτικές τους
Σε ενημερωτική έκθεση του κ.Α. Ν. Παπαναστασίου, Επικεφαλής του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της Πρεσβείας της Ελλάδος στο Αζερμπαϊτζάν, παρατίθεται μια ολοκληρωμένη εικόνα για τις διμερείς οικονομικές και εμπορικές σχέσεις με την Ελλάδα, τις σημαντικές ευκαιρίες και προοπτικές, καθώς και ένας πρακτικός Οδηγός επιχειρείν για την επιτυχή είσοδο στην αγορά του Αζερμπαϊτζάν. Συνοπτικά η έκθεση αναφέρει τα εξής:
«Το Αζερμπαϊτζάν συγκαταλέγεται στις τρεις χώρες του Νοτίου Καυκάσου (μαζί με την Αρμενία και την Γεωργία) και εκτείνεται στη δυτική ακτή της Κασπίας. Πρωτεύουσα της χώρας είναι το Μπακού, με πληθυσμό άνω των 3 εκατομμυρίων. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του 2012- Στατιστική Υπηρεσία Αζερμπαϊτζάν , ο συνολικός πληθυσμός της χώρας ανερχόταν σε 9,3 εκατ. κατοίκους, εκ των οποίων το 53% ζουν σε αστικές περιοχές και το 47% στην επαρχία. Τρία εκατομμύρια του πληθυσμού αποτελούν το εργατικό δυναμικό του Αζερμπαϊτζάν, εκ των οποίων το 35% απασχολείται με αγροτικές εργασίες και το 26% εργάζεται στους τομείς της βιομηχανίας και των κατασκευών.
Η συνολική εικόνα
Οι ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας από το 2005 ως σήμερα είναι από τους υψηλότερους παγκοσμίως. Χαρακτηριστική μακροοικονομική ένδειξη είναι ότι το 2012 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,2% σε σχέση με το 2011 και ανήλθε σε 68,7 δισ. δολάρια ΗΠΑ. Ο πληθωρισμός έτρεχε με ρυθμό 1,1% σύμφωνα με επίσημες πηγές. Ωστόσο, ανεξάρτητοι παρατηρητές τον τοποθετούν περίπου στο 10%. Ο μέσος μηνιαίος μισθός τοποθετείται κατά προσέγγιση στα 400 δολάρια και το επίσημο ποσοστό ανεργίας της χώρας είναι στο 5,2%.
Σε πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για τα επίπεδα επιχειρηματικότητας (World Bank Doing Business Report Ranking 2013), το Αζερμπαϊτζάν καταλαμβάνει την 67η θέση μεταξύ 185 χωρών και έχει εμπορικές σχέσεις με 154 χώρες – εταίρους απ’ όλο τον κόσμο. Οι κυριότεροι εμπορικοί εταίροι του Αζερμπαϊτζάν για το 2012 είναι για μεν τις εξαγωγές η Ρωσία, η Τουρκία, η Γερμανία και οι ΗΠΑ για δε τις εισαγωγές, η Ιταλία, οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Ινδία, η Ινδονησία και το Ισραήλ.
Ειδικότερα για την Τουρκία, το 36% των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο Αζερμπαϊτζάν είναι τουρκικές, κατατάσσοντας την Τουρκία στην πρώτη θέση των επενδυτών, με επενδύσεις της τάξης των 2,1 δισ. δολαρίων. Η Τουρκία αποτελεί εξίσου πρώτο επενδυτικό προορισμό για το Αζερμπαϊτζάν, δεδομένου ότι η αζερική κρατική ενεργειακή εταιρεία Socar θα έχει επενδύσει 17 δισ. δολάρια στην Τουρκία έως το 2018 (κυρίως μέσω του πετροχημικού συγκροτήματος Petkim και του διυλιστηρίου Star)
Οι κύριες εξαγωγές της χώρας ανέρχονται σε 23,9 δις δολάρια και αφορούν σε πετρέλαιο, φυσικό αέριο, πετροχημικά, φρούτα και χυμούς ενώ οι εισαγωγές που αφορούν κυρίως βιομηχανικά αγαθά, δομικά υλικά, τρόφιμα και φαρμακευτικά προϊόντα, ανέρχονται στα 9,6 δις δολάρια. Τέλος, οι επενδύσεις συνολικά φτάνουν τα 25,7 δισ. δολάρια (με τις ξένες επενδύσεις στα 10,3 δισ. δολάρια).
Κύριοι τομείς της οικονομίας
Οι υποδομές της χώρας, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται το οδικό και το σιδηροδρομικό δίκτυο, γέφυρες, λιμάνια, αεροδρόμια, αγωγοί μεταφοράς πετρελαίου και αερίου, είναι πεπαλαιωμένες και ο εκσυγχρονισμός τους αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για την κυβέρνηση.
Τα περισσότερα έσοδα, προερχόμενα από την πώληση υδρογονανθράκων, καταλήγουν τα τελευταία χρόνια στην αναβάθμιση και την κατασκευή υποδομών. Με τα χρήματα αυτά κατασκευάζονται σημαντικοί αυτοκινητόδρομοι, σταθμοί μετρό και γέφυρες. Επίσης, τα τελευταία χρόνια αγοράσθηκαν νέα πλοία, επιβατηγά και εμπορευματικά, και δόθηκαν σε λειτουργία δύο νέα διεθνή αεροδρόμια. Στο στόχαστρο της κυβέρνησης βρίσκονται επίσης τα δίκτυα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, πόσιμου νερού, σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, των οποίων η αναβάθμιση αποτελεί σημαντικό βραχυπρόθεσμο στόχο.
Στα τέλη Μαΐου 2013 και με διάρκεια αρχικά έως τα τέλη Οκτωβρίου 2013, εγκαινιάστηκε από την ελληνική αεροπορική εταιρεία Aegean Airlines πιλοτικό πρόγραμμα έναρξης απευθείας πτήσεων μεταξύ των δύο πόλεων, με συχνότητα πτήσεων μίας ή δύο φορές την εβδομάδα.
Οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών δεν εξελίσσονται ικανοποιητικά για την ελληνική πλευρά. Η αζερική οικονομία, λόγω μη αυτάρκειας στην παραγωγή, πραγματοποιεί μεγάλες εισαγωγές όλων των κατηγοριών (κεφαλαιουχικά αγαθά, καταναλωτικά είδη και τρόφιμα). Η Ελλάδα διαθέτει σειρά προϊόντων που αποτελούν αντικείμενο εισαγωγών στο Αζερμπαϊτζάν από ανταγωνίστριες χώρες, οι οποίες, όμως, έχουν ήδη καταβάλει ουσιαστικές και συστηματικές προσπάθειες εισόδου στην αζερική αγορά.
Σύμφωνα με στοιχεία, κατά τo 2012 η αξία των ελληνικών εξαγωγών ανήλθε σε 11 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξεως του 27,2 % σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα 2011.
Την πρώτη θέση μεταξύ των εξαγώγιμων ειδών καταλαμβάνουν οι σωλήνες, τα φαρμακευτικά προϊόντα, οι πέτρες (πρόκειται για εξαγωγή διακοσμητικής πέτρας που πραγματοποίησε γνωστή ελληνική εταιρεία για επένδυση ξενοδοχειακής μονάδας στο Αζερμπαϊτζάν), τα γλυκά, τα ενδύματα από γουνοδέρματα (οι δύο μεγαλύτερες αζερικές εισαγωγικές εταιρείες διατηρούν άριστη συνεργασία με τις ελληνικές επιχειρήσεις γουνοποιών την τελευταία δεκαετία, καθώς η ελληνική γούνα απολαμβάνει εξαιρετικής φήμης στο Αζερμπαϊτζάν), τα χαρτικά και οι συσκευές κλιματισμού (αφορά σταθερή τα τελευταία χρόνια συνεργασία γνωστής ελληνικής εταιρείας με Αζέρους εταίρους).
Άλλα προϊόντα που εξάγει η χώρα μας στο Αζερμπαϊτζάν είναι οχήματα ειδικών χρήσεων, αλουμίνιο, κόλλες, ενδύματα, βερνίκια κ.ά. (σε μικρές ποσότητες).
Οι εισαγωγές της Ελλάδος από το Αζερμπαϊτζάν περιορίζονται σε ελάχιστες ομάδες προϊόντων. Συγκεκριμένα, αφορούν κυρίως ακατέργαστο πετρέλαιο, ακατέργαστα λάδια από πετρέλαιο και ασφαλτούχα ορυκτά και δευτερευόντως αλουμίνιο, προκειμένου να γίνει επεξεργασία του για να επανεξαχθεί και χυμούς φρούτων.
Από τα παραπάνω, προκύπτει ότι οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών δεν εξελίσσονται ικανοποιητικά για την ελληνική πλευρά.
Ενώ το Αζερμπαϊτζάν πραγματοποιεί ετησίως εισαγωγές προϊόντων ύψους 9,65 δισ. δολαρίων (2012), η Ελλάδα παραμένει ασήμαντος εμπορικός του εταίρος, παρά το γεγονός ότι το εύρος των εξαγώγιμων προϊόντων της θα επέτρεπε, κατόπιν καταβολής αναγκαίων συστηματικών προσπαθειών, την είσοδό τους στην αζερική αγορά.
Αναφερόμενοι σε συστηματικές προσπάθειες, εννοούμε την αύξηση του βαθμού γνωριμίας των ελληνικών προϊόντων στο αζερικό καταναλωτικό κοινό, μέσα από στοχευμένες εκδηλώσεις (ενημερωτικές ημερίδες, εκδηλώσεις γευσιγνωσίας/οινογνωσίας, διαφημιστικές καταχωρήσεις, εκθέσεις, επιχειρηματικές αποστολές, προσκλήσεις εμπορικών επισκεπτών, καλλιέργεια επαφών κ.α.), τις οποίες θα έπρεπε να επιδιώκει η ελληνική επιχειρηματική κοινότητα.
Όλες οι ως άνω ενέργειες θεωρούνται αυτονόητες και υλοποιούνται από τις ανταγωνίστριες της Ελλάδος χώρες, με αποτέλεσμα τα προϊόντα τους να βρίσκονται στα ράφια των αζερικών καταστημάτων.
Από την άλλη πλευρά, το χαμηλό επίπεδο των ελληνικών εξαγωγών προς το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να δικαιολογηθεί από την ύπαρξη εμποδίων, δασμολογικών και μη, τα οποία όμως συναντούν όλοι οι ξένοι επιχειρηματίες, προσπαθώντας να προωθήσουν τα προϊόντα τους στην τοπική αγορά.
Σημειώνονται, ωστόσο, ορισμένα μη δασμολογικά εμπόδια, εξαιτίας των οποίων η αγορά παραμένει δύσκολη στην πρόσβασή της από τις ελληνικές επιχειρήσεις, όπως οι πολύ αργές διαδικασίες στα τελωνεία, η παντελής απουσία επιχειρηματικής κουλτούρας δυτικού τύπου, η νοοτροπία ενός μουσουλμανικού στην πλειονότητά του κόσμου με πολύ ισχυρές ακόμη σοβιετικού τύπου δομές, η γλώσσα επικοινωνίας στις συναλλαγές (σχεδόν αποκλειστικά η αζερική και η ρωσική – η αγγλική ομιλείται μόνο από πολύ μικρό μέρος του πληθυσμού), τα κλειστά και άτυπα κυκλώματα διακίνησης προϊόντων και ο μονοπωλιακός ή ολιγοπωλιακός χαρακτήρας της αγοράς σε αρκετές κατηγορίες προϊόντων.
Ακόμη, τα οικονομικά κριτήρια δεν είναι τα μόνα που λαμβάνονται υπόψη από τους εγχώριους παράγοντες για τη λήψη αποφάσεων σε επίπεδο επιχειρηματικής συνεργασίας.
Πολλοί επηρεάζονται από στερεότυπα του παρελθόντος, που θέλουν την Ελλάδα να ακολουθεί αντιτουρκική και φιλοαρμενική πολιτική και, συνεπώς, αντιμετωπίζουν αρνητικά την ανάπτυξη στενότερων επιχειρηματικών σχέσεων με τη χώρα μας.
Τα παραπάνω εξηγούν τους λόγους για τους οποίους οι εξαγωγές μας προς το Αζερμπαϊτζάν παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, αν και με αυξητική τάση για το 2012 λόγω και των προσπαθειών που καταβάλλονται τόσο από την ελληνική επιχειρηματική κοινότητα όσο και από το Γραφείο ΟΕΥ σε συνεργασία με την Πρεσβεία.
Εκτίμησή μας ήταν εδώ και πολύ καιρό ότι μόνο μια σημαντική εξέλιξη στις διμερείς σχέσεις (όπως λ.χ. η επιλογή του ενεργειακού αγωγού TAP, με εταιρική συμμετοχή της κρατικής εταιρείας Socar) θα μπορούσε να ανατρέψει τη σημερινή εικόνα, καθώς θα περνούσε στον αζερικό επιχειρηματικό κόσμο το μήνυμα έναρξης επενδύσεων στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα τη διεύρυνση και εμβάθυνση των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων των δύο χωρών.
Λόγω όλων των προαναφερόμενων ιδιαιτεροτήτων της τοπικής αγοράς, η ύπαρξη τοπικού εταίρου και η συμμετοχή εταιρειών σε διεθνείς εκθέσεις στο Αζερμπαϊτζάν με την εκ παραλλήλου συστηματική καλλιέργεια διαπροσωπικών σχέσεων με τους Αζέρους επιχειρηματίες και τον εγκλιματισμό των Ελλήνων επιχειρηματιών στην αζερική πραγματικότητα και νοοτροπία θεωρούνται ως οι πλέον απαραίτητες μέθοδοι για τη δραστηριοποίηση ξένων εταιρειών στη χώρα.
Θεωρούμε, επίσης, ότι η προσχώρηση του Αζερμπαϊτζάν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (WTO) θα εξασφάλιζε ξεκάθαρο δασμολογικό πλαίσιο και θα οδηγούσε σταδιακά τη διοίκηση της χώρας σε εναρμόνιση με τις αρχές του εν λόγω Οργανισμού.
Προς το παρόν, κατά τις διαπραγματεύσεις ένταξης στο WTO, η αζερική κυβέρνηση συνεχίζει να υποστηρίζει το αίτημά της για απόδοση καθεστώτος αναπτυσσόμενης χώρας (και όχι ανεπτυγμένης), με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ας σημειωθεί δε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και άλλοι διεθνείς οργανισμοί (Παγκόσμια Τράπεζα, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης κ.α.) καταβάλλουν προσπάθειες, μέσω συγκεκριμένων προγραμμάτων, προς την κατεύθυνση της εναρμόνισης όχι μόνο του νομικού καθεστώτος αλλά και της καλύτερης δυνατής πρακτικής εφαρμογής της νομοθεσίας της χώρας, με βάση τα δυτικά πρότυπα.
Όλες αυτές οι προσπάθειες γίνονται με στόχο την διευκόλυνση της πρόσβασης ξένων προϊόντων, υπηρεσιών και επενδύσεων στην αγορά του Αζερμπαϊτζάν, η οποία παρουσιάζει πολλές ανάγκες στον τομέα του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού, των καταναλωτικών αγαθών, καθώς και των τροφίμων, δεδομένου ότι ο παραγωγικός ιστός της χώρας τελεί υπό ανάπτυξη.
Οι προοπτικές συνεργασίας Ελλάδος-Αζερμπαϊτζάν
Μετά τις δύο πρόσφατες μεγάλες αποφάσεις (ιδιωτικοποίηση ΔΕΣΦΑ και αγωγός ΤΑP), ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις των δύο χωρών.
Δόθηκε το πολυαναμενόμενο σύνθημα προς την αζερική επιχειρηματική κοινότητα από την αζερική κυβέρνηση να ασχοληθεί με την ανάπτυξη των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων με την Ελλάδα.
Αυτό το στοιχείο πρέπει να αξιολογηθεί αναλόγως καθώς είναι ιδιαίτερα σημαντικό και υπογραμμίζει την πολιτική βούληση από πλευράς Αζερμπαϊτζάν να ωθήσει εξελίξεις προς αυτήν την κατεύθυνση.
Μεγάλοι ελληνικοί όμιλοι θα πρέπει τώρα να αποφασίσουν να έλθουν στο Αζερμπαϊτζάν με σοβαρές προθέσεις, προκειμένου να εκμεταλλευτούν τις σημαντικές ευκαιρίες και προοπτικές που ανοίγονται και να δώσουν ώθηση στις μέχρι τώρα χαμηλές εξαγωγές της Ελλάδας προς στο Αζερμπαϊτζάν. Αυτό φυσικά, στη συνέχεια, θα έχει αντίκτυπο και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που θα δουν το έδαφος πιο πρόσφορο για αυτές σε σχέση με το παρελθόν.
Πιο συγκεκριμένα, οι κάτωθι τομείς παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον: Φάρμακα, δομικά υλικά (αλουμίνιο, μονωτικά υλικά, μάρμαρο, τούβλα, διακοσμητική πέτρα, υδραυλικά, είδη υγιεινής, καλώδια, σωλήνες κ.ά.), ηλεκτρολογικός εξοπλισμός, τρόφιμα (φρούτα-κομπόστες, ελιές-ελαιόλαδο, φέτα-γαλακτοκομικά, γλυκά, μπισκότα, είδη αρτοποιίας), γεωργικά μηχανήματα / γεωργικά προϊόντα / λιπάσματα, είδη από γουνοδέρματα, καλλυντικά, ανελκυστήρες, συσκευές κλιματισμού.
Προοπτικές έχει, ακόμη, η συμμετοχή ελληνικών εταιρειών στον κατασκευαστικό τομέα (π.χ. οδικοί άξονες στην περιφέρεια, νέο λιμάνι (Αlyat), νέο ναυπηγείο, νέο διυλιστήριο, συνεχή αναβάθμιση των αεροπορικών υπηρεσιών, έργα υποδομής στον τομέα ενέργειας, δικτύων ύδρευσης), η συμμετοχή σε ενεργειακά έργα και έργα ΑΠΕ (υδροηλεκτρικά, φωτοβολταϊκά, αιολική ενέργεια) κυρίως σε συνεργασία με το Κρατικό Κέντρο ΑΠΕ, η μεταφορά τεχνογνωσίας στον τομέα της γεωργίας για την ενίσχυση της παραγωγικότητας (χρήση κατάλληλων λιπασμάτων, σπόρων, μεθόδων καλλιέργειας), η εμπλοκή της ελληνικής ελαφράς βιομηχανίας και ειδικότερα σημαντικός κλάδος της που είναι ο τομέας παραγωγής, επεξεργασίας και συσκευασίας τροφίμων.
Επίσης, η διαχείριση απορριμμάτων, η συνεργασία στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, οι συμβουλευτικές υπηρεσίες, ο τομέας υγείας (φαρμακευτική βιομηχανία, έργα υποδομής νοσοκομείων, ιδιωτικά διαγνωστικά και θεραπευτικά κέντρα υγείας / κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό, όπου υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις, αλλά και η προσέλκυση ασθενών στην Ελλάδα) αποτελούν εν δυνάμει πεδία δραστηριοποίησης ελληνικών επιχειρήσεων.
Επίσης, ενδιαφέρον έχουν τα τεχνολογικά πάρκα που λειτουργούν υπό πλήρη κρατική επίβλεψη (αφορούν κυρίως μεγαλύτερες επιχειρήσεις – επενδυτές που επιθυμούν να έρθουν σε ειδική συμφωνία για βιομηχανική παραγωγή με χρήση υψηλής τεχνολογίας και υπερσύγχρονων εγκαταστάσεων με ευνοϊκούς όρους, free trade zone, απαλλαγή από συγκεκριμένους φόρους για 7 χρόνια και άλλα προνόμια).
Κύριες περιπτώσεις αποτελούν το Sumgait Technological Park και το Sumgait Chemical Industrial Park.
Παρότι το Αζερμπαϊτζάν δεν έχει ανεπτυγμένο τουρισμό, η μεταφορά τεχνογνωσίας στον κλάδο έχει μεγάλο ενδιαφέρον καθώς υπάρχει ισχυρή θέληση της χώρας να μετατραπεί στο «μαργαριτάρι της Κασπίας» αλλά ευκαιρίες υπάρχουν και στην ενίσχυση του τουριστικού ρεύματος προς την Ελλάδα (ομάδων υψηλής εισοδηματικής στάθμης) βοηθούσης και της απευθείας αεροπορικής σύνδεσης Αθηνών-Μπακού).
Κινητικότητα παρουσιάζουν και οι επισκευές πλοίων, η ανανέωση του στόλου λεωφορείων του Μπακού και η βελτίωση δικτύου ύδρευσης και ποιότητος ύδατος.
Θα μπορούσε επίσης να αναπτυχθεί μια συνεργασία εργολαβικών εταιρειών από τις δύο χώρες στο Αζερμπαϊτζάν αλλά και σε τρίτες χώρες, όπως και για την οικοδόμηση του δικτύου φυσικού αερίου στην Αλβανία και την διεύρυνση του υπάρχοντος δικτύου της ΔΕΣΦΑ στην Ελλάδα.
Είναι σημαντικό ότι υπάρχει πλέον διαπιστωμένο ενδιαφέρον από την αζερική πλευρά με πιο πρόσφατο παράδειγμα αυτό της εξαγοράς του 66% του ΔΕΣΦΑ από την κρατική Εταιρεία Πετρελαίου SOCAR και την σημαντικότατη πρόκριση του αγωγού φυσικού αερίου ΤΑP.
Βλέπουν την Ελλάδα ως σημείο εισόδου στην ευρωπαϊκή αγορά.
Πρόκειται για εξαιρετικά καλή συγκυρία καθώς σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής στις σχέσεις των δύο χωρών. Έχει δοθεί το «πράσινο φως» για να προχωρήσουν οι επιχειρηματικές σχέσεις πιο δυναμικά.
Πρακτικές συμβουλές
1) Οι Έλληνες επιχειρηματίες οφείλουν να θυμούνται ότι η αζερική αγορά είναι κορεσμένη καθώς η Τουρκία, η Ρωσία, οι ΗΠΑ και αρκετοί Ευρωπαίοι εταίροι μας (Βρετανία, Ιταλία, Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία κ.α.) έχουν ήδη δραστηριοποιηθεί εντατικά την τελευταία δεκαετία στο Αζερμπαϊτζάν. Αυτό δεν είναι απαραίτητα απαγορευτικό. Αλλά, χρειάζεται στόχευση στα ακόλουθα:
– παρουσία στις αζερικές ετήσιες διεθνείς εκθέσεις,
– εντατική αναζήτηση τοπικού εταίρου για σύσταση μικτής επιχείρησης ή αντιπροσώπου που να έχει πρόσβαση σε δίκτυα διανομής και τελωνεία,
– ανταλλαγή συχνών επισκέψεων και προσκλήσεων με στόχο την ανάπτυξη προσωπικών επαφών και την εξοικείωση με την εντόπια νοοτροπία,
– συνεργασίες με εταιρείες τρίτων χωρών που έχουν ήδη εγκατασταθεί στην αζερική αγορά, με τη μορφή υπεργολαβιών ή τριγωνικών συνεργασιών και
– το σκεπτικό ότι «πηγαίνω να δημιουργήσω κάτι στο Αζερμπαϊτζάν» είτε μέσω ίδρυσης μιας μικρής επιχείρησης είτε χρήσης μηχανισμών συγχρηματοδότησης, όπως της Κρατικής Εταιρείας Επενδύσεων (Azerbaijan Investment Company, ΑΙC) ή/και της Διεθνούς Εταιρείας Επενδύσεων της Κασπίας (Caspian International Investment Company, CIIC), όπου εταίρος είναι το ίδιο το κράτος, κυρίως με στόχο την ανάπτυξη του μη-πετρελαϊκού τομέα (και οι δύο εταιρείες βρίσκονται υπό την διαχείριση του Υπουργείου Οικονομικής Ανάπτυξης του Αζερμπαϊτζάν).
2) Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για κλείσιμο συμφωνίας, ο επιχειρηματίας πρέπει να παραμένει πολύ σταθερός στις θέσεις του. Ο Αζέρος επιχειρηματίας είναι γενικά αργός στις αποφάσεις του (όπως οι περισσότεροι επιχειρηματίες της Κεντρικής Ασίας). Συνήθως απαιτούνται μήνες πριν από την τελική επιτυχή έκβαση μιας επιχειρηματικής συμφωνίας. Δεν προτιμά την επικοινωνία μέσω γραπτής αλληλογραφίας, αν και την απαιτεί από την ξένη πλευρά. Ο ξένος επιχειρηματίας μπορεί να θεωρεί θετικό σημάδι την επίτευξη προφορικής συμφωνίας, ωστόσο πρέπει να επιδιώκει γραπτή κατοχύρωση.
3) Η εξεύρεση στελέχους-επιτόπιου συνεργάτη με γνώση της γλώσσας και της νοοτροπίας κάνουν τον Αζέρο επιχειρηματία να αισθάνεται πιο άνετα κατά τη διάρκεια των επιχειρηματικών συναντήσεων. Καλό είναι να πραγματοποιούνται κατόπιν συστηματικής προσπάθειας (απαιτείται χρόνος γι’ αυτό) με διευθυντικά στελέχη των εταιρειών και γενικά υψηλά ιστάμενων προσώπων που λαμβάνουν αποφάσεις.
Η τήρηση του ωραρίου συναντήσεων πρέπει να γίνεται σεβαστή παρά τα κυκλοφοριακά προβλήματα. Ενδείκνυται η ανταλλαγή επαγγελματικών καρτών με την αναγραφή κινητού τηλεφώνου και ηλεκτρονικής διεύθυνσης. Αν δεν υπάρχει επιτόπιος συνεργάτης, η παρουσία Αζέρου ή ρωσόφονου διερμηνέα είναι απαραίτητη με την παράλληλη χρήση ορισμένων φράσεων από πλευράς του ξένου επιχειρηματία στην αζερική.
Η εκατέρωθεν πρόσκληση σε επαγγελματικό γεύμα έχει ιδιαίτερη αξία. Όταν προέρχεται από την αζερική πλευρά συχνά σηματοδοτεί ενδιαφέρον για έναρξη συνεργασίας.
4) Δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής του δυνητικού Έλληνα επιχειρηματία στο Αζερμπαϊτζάν ότι αυτή η χώρα του Καυκάσου:
• Επιθυμεί να επιτύχει την διαφοροποίηση της οικονομίας, του πετρελαϊκού και του μη πετρελαϊκού τομέα. Θεωρεί ότι είναι ο μόνος τρόπος για βιώσιμη ανάπτυξη.
• Στοχεύει στην αυτάρκεια της χώρας για τις επόμενες δεκαετίες, έτσι ώστε να μην υπάρχει η τεράστια εξάρτηση από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου (ήδη εξάγουν λ.χ. ζωϊκά λίπη, χυμούς φρούτων, λαχανικά και χημικά).
• Επιθυμεί να αναδειχθεί σε τουριστικό πόλο (βλ. Eurovision) αλλά και ισχυρή περιφερειακή δύναμη στην ευρύτερη περιοχή.
• Προσπαθεί σε κάποιο βαθμό να επιφέρει τις απαραίτητες θεσμικές αλλαγές, να ενισχύσει το νομικό πλαίσιο, να λάβει τεχνική βοήθεια, να εναρμονίσει τη χώρα γενικότερα σύμφωνα με τα διεθνή και δυτικά πρότυπα, να δημιουργήσει τις συνθήκες που θα βελτιώσουν το επίπεδο κοινωνικής πρόνοιας και υγείας των κατοίκων, να επιφέρει ανάπτυξη στις επαρχίες, να επενδύσει στο ανθρώπινο κεφάλαιο βελτιώνοντας το εκπαιδευτικό σύστημα και να δώσει πλήρως εξαγώγιμο προσανατολισμό στην οικονομία.
• Προβάλλει τη χώρα στο εξωτερικό με κάθε τρόπο, ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία και διαμορφώνει με όλες της τις δυνάμεις τη δική της ταυτότητα στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Όμως, δεν πρέπει να ξεχνά επίσης ότι πρόκειται για μια οικονομία η οποία προς το παρόν ανθεί με ατμομηχανή το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Δεν πρέπει να συγκρίνεται με την αγορά της Ρωσίας, έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (μουσουλμανική χώρα με ισχυρές πρώην σοβιετικές δομές).
Ως εκ τούτου, στους σημαντικότερους τομείς της οικονομίας δεσπόζουν ακόμα τα κρατικά μονοπώλια και το επίπεδο ανάπτυξης του τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού τομέα δεν είναι ιδιαίτερα υψηλό.
Λόγω της οικονομικής ευμάρειας που επικρατεί στο υψηλής εισοδηματικής στάθμης κοινωνικό στρώμα (5% – 10% του πληθυσμού) και λόγω των πολλών θετικών αλλαγών που έχει επιτύχει η χώρα σε διάστημα 20 ετών ως ανεξάρτητο κράτος, οι Αζέροι έχουν μεγάλη αυτοπεποίθηση, είναι περήφανοι και φιλόδοξοι ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου. Επιθυμούν να επιλέγουν και όχι να επιλέγονται ως εταίροι και να συγκεντρώνουν τις καλύτερες δυνατές προτάσεις που μπορεί να δώσουν οι ξένες αγορές και εταιρείες.
Τέλος, το Αζερμπαϊτζάν πρέπει να αξιολογείται ως σημείο εισόδου για δραστηριοποίηση την ευρύτερη περιοχή και τις αγορές της Κεντρικής Ασίας.»
www. My Way Press.gr
8/9/13
