Alpha Bank: Η μεγάλη συσσώρευση χρέους δημιουργεί ερωτηματικά ως προς τη βιωσιμότητα της παγκόσμιας οικονομικής ανάκαμψης

Η μεγάλη συσσώρευση χρέους δημιουργεί ερωτηματικά ως προς τη βιωσιμότητα της παγκόσμιας οικονομικής ανάκαμψης, καθώς η υιοθέτηση μιας συσταλτικής νομισματικής πολιτικής ενδεχομένως να προκαλέσει αναταράξεις. Η διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης αποτελεί αναγκαία συνθήκη, προκειμένου να στηριχθεί η δημόσια και η ιδιωτική απομόχλευση, επισημαίνει ανάλυση του Εβδομαδιαίου Δελτίου Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank. Αναλυτικά:

 
Παγκόσμιο χρέος: Τρεις φορές μεγαλύτερο από το μέγεθος της παγκόσμιας οικονομίας

Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση Global Debt Monitor, January 2019, του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου-ΔΧΙ (The Institute of International Finance) το παγκόσμιο χρέος (ιδιωτικό και δημόσιο) υποχώρησε το τρίτο τρίμηνο του 2018 στα $244 τρισ., ήτοι χαμηλότερα κατά $2,9 τρισ. έναντι του προηγούμενου τριμήνου. Αντιθέτως, σε ετήσια βάση το παγκόσμιο χρέος σημείωσε άνοδο κατά $9,1 τρισ., κυρίως λόγω αυξήσεως του χρέους των νοικοκυριών και των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων, στις αναδυόμενες οικονομίες Με δεδομένη την ενίσχυση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας και τις υψηλές μετρήσεις του πληθωρισμού στην πλειονότητα των αναδυόμενων οικονομιών, ο δείκτης παγκόσμιο χρέος προς παγκόσμιο ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο τρίτο τρίμηνο του 2018, σε 317%, ελαφρώς χαμηλότερα από το ιστορικά υψηλό του 320% που κατέγραψε στο τρίτο τρίμηνο του 2016. Αξίζει να επισημανθεί, ότι από τα διαθέσιμα στοιχεία, διαπιστώνεται ότι το παγκόσμιο χρέος την τελευταία τριετία κατέγραψε αύξηση, μεγαλύτερη του 12%, ήτοι ποσό της τάξεως των $27 τρισ.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ΔΧΙ στο τρίτο τρίμηνο του 2018, η Τουρκία, η Κίνα και η Αργεντινή παρουσίασαν στην κατηγορία των επιχειρήσεων, τις μεγαλύτερες αυξήσεις χρέους (σε ετήσια βάση) ως ποσοστό του  ΑΕΠ, ενώ η Κίνα και η Νότιος Κορέα τις μεγαλύτερες αυξήσεις του δείκτη χρέους νοικοκυριών ως ποσοστό του ΑΕΠ. Κατά την ίδια περίοδο, το δημόσιο χρέος προς το ΑΕΠ αυξήθηκε περισσότερο σε Αργεντινή, Βραζιλία και Σαουδική Αραβία, ενώ ο Χονγκ Κόνγκ κατέγραψε απότομη πτώση του δημόσιου χρέους-άνω των 25 ποσοστιαίων μονάδων.

 
Παγκόσμιο Χρέος: Επιμέρους Συμβολή Νοικοκυριών, Επιχειρήσεων και Δημοσίου

Το χρέος των νοικοκυριών στις αναδυόμενες οικονομίες αυξήθηκε από το 2016 κατά 30%, ήτοι άνω των $12 τρισ., με το μεγαλύτερο τμήμα της αύξησης, να αφορά το χρέος των νοικοκυριών της Κίνας. Ειδικότερα, το χρέος των κινεζικών νοικοκυριών μεγεθύνθηκε σε ονομαστικές τιμές την τελευταία τριετία περίπου κατά 45%, στα $6,8 τρισ. Επιπροσθέτως, η Δημοκρατία της Τσεχίας, η Ινδία, το Μεξικό, η Νότιος Κορέα, η Μαλαισία και η Χιλή, κατέγραψαν από το 2016, αύξηση του χρέους των νοικοκυριών τους, μεγαλύτερη του 20%. Συνολικά, στο τρίτο τρίμηνο του 2018, η πιστωτική επέκταση των νοικοκυριών στις αναδυόμενες και στις ανεπτυγμένες οικονομίες αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 4,3%, επιτυγχάνοντας άνοδο της τάξης των $1,9 τρισ. Ειδικότερα, στις αναδυόμενες οικονομίες η ετήσια άνοδος ήταν της τάξεως του 12% με αποτέλεσμα   ο δανεισμός να αγγίξει τα $12,1 τρισ.

Ο δανεισμός των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων και του δημοσίου στο τρίτο τρίμηνο του 2018, αντιστοιχούσε στο 75% της καταγραφείσας αύξησης του παγκόσμιου χρέους από το 2008. Το δημόσιο χρέος υπερέβη τα $65 τρισ. το 2018, από $37 τρισ. που ήταν το 2008. Παράλληλα, το χρέος των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων αυξήθηκε κατά $27 τρισ. υπερβαίνοντας τα $72 τρισ. με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, σε ιστορικά υψηλό (92%). Επισημαίνεται, ότι αν και η αύξηση του εταιρικού χρέους ήταν συγκεντρωμένη κυρίως στις αναδυόμενες οικονομίες, το δημόσιο χρέος αυξήθηκε ταχύτερα στις ανεπτυγμένες οικονομίες.

 
Απομάκρυνση από την εξάρτηση της τραπεζικής χρηματοδότησης

Οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά σε όλο τον κόσμο την τελευταία δεκαετία στράφηκαν προς τη μη τραπεζική χρηματοδότηση  π.χ. αγορές ομολόγων, δανεισμός μέσω ενυπόθηκων δανείων, εξειδικευμένες εταιρείες χρηματοδότησης. Οι αναδυόμενες οικονομίες, σημείωσαν ταχεία αύξηση στη μη τραπεζική χρηματοδότηση, με το 25% της συνολικής πίστωσης προς το μη χρηματοπιστωτικό ιδιωτικό τομέα να προέρχεται από μη τραπεζικά ιδρύματα, από 17% που ήταν το 2008. Ειδικότερα, το μερίδιο της μη τραπεζικής χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης στις αναδυόμενες οικονομίες αυξήθηκε ταχύτερα στη Χιλή, την Κορέα και την Κίνα, ενώ σημαντική μείωση σημείωσε σε Αργεντινή, Ρωσία και Τουρκία. Στις ανεπτυγμένες οικονομίες, η μη τραπεζική χρηματοδότηση αντιπροσωπεύει σήμερα πάνω από το 50% των συνολικών πιστώσεων (έναντι 47% το 2008). Ωστόσο, δεν εκλείπουν οι μεγάλες αποκλίσεις, όπως λόγου χάρη σε Νέα Ζηλανδία και  Ιρλανδία, με τα συγκεκριμένα ποσοστά να διαμορφώνονται σε 15% και 82%, αντίστοιχα. Στις ΗΠΑ, οι μεγάλες επιχειρήσεις λαμβάνουν σήμερα το 33% της χρηματοδότησής τους από τον τραπεζικό κλάδο, έναντι 50% που ήταν το 2007. Στην Ευρωζώνη, η τραπεζική χρηματοδότηση μειώθηκε στο 65% περίπου του συνολικού χρέους του ιδιωτικού τομέα από 75% που ήταν το 2008, αντανακλώντας εν μέρει την απομόχλευση των τραπεζικών ισολογισμών που έλαβε χώρα την τελευταία δεκαετία. Αντίθετα, η εξάρτηση από τη μη τραπεζική χρηματοδότηση έχει μειωθεί στην Ιαπωνία από σχεδόν 40% το 2008, σε 30% το 2018.

 
Αισθητή άνοδος του δημόσιου χρέους στις αναδυόμενες οικονομίες

Ετήσια αύξηση 7,1% κατέγραψε ο δημόσιος δανεισμός στις αναδυόμενες οικονομίες, στο τρίτο τρίμηνο του 2018. Παρατηρώντας τα στοιχεία του ΔΧΙ, εξάγεται το συμπέρασμα, ότι η αύξηση του δημόσιου χρέους στις αναδυόμενες οικονομίες τα τελευταία χρόνια ήταν αισθητή. Λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος των οικονομιών, χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η Ουκρανία, η Αίγυπτος, η Βραζιλία και η Αργεντινή .

Θα πρέπει να τονισθεί, ότι οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους επιβαρύνουν σημαντικά τους προϋπολογισμούς της Αιγύπτου και της Βραζιλίας, ενώ ένα μεγάλο τμήμα του δημόσιου χρέους της Αργεντινής, της Ινδονησίας και της Τουρκίας που είναι συνδεδεμένο με ξένο νόμισμα, ενισχύει το συναλλαγματικό κίνδυνο. Αύξηση του τελευταίου, θα μπορούσε να προκαλέσει υποτίμηση των εθνικών νομισμάτων ή διόρθωση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων στις εν λόγω χώρες.

 
Υψηλό το ποσό των αποπληρωμών στις αναδυόμενες οικονομίες

Όπως επισημαίνεται από το ΔΧΙ στις αναδυόμενες οικονομίες τα επόμενα έτη, υπάρχουν μεγάλες  αποπληρωμές ομολόγων και κοινοπρακτικών δανείων. Συγκεκριμένα μέχρι το 2020 οι  εκδόσεις που λήγουν υπερβαίνουν τα $4 τρισ. με το εν τρίτο εξ αυτών να αφορά εκδόσεις σε ξένο νόμισμα. Οι αναχρηματοδοτήσεις εκδόσεων σε δολάριο ΗΠΑ είναι μεγάλες για την Κολομβία, την Αίγυπτο και τη Νιγηρία (σχεδόν το 80% των λήξεων), ακολουθούμενες από το Λίβανο (77%), τη Χιλή (72%) και την Αργεντινή (73%).

 
Διαπιστώσεις

Η μεγάλη συσσώρευση χρέους δημιουργεί ερωτηματικά ως προς τη βιωσιμότητα της παγκόσμιας οικονομικής ανάκαμψης, καθώς η υιοθέτηση μιας συσταλτικής νομισματικής πολιτικής ενδεχομένως να προκαλέσει αναταράξεις. Η διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης αποτελεί αναγκαία συνθήκη, προκειμένου να στηριχθεί η δημόσια και η ιδιωτική απομόχλευση.