Delphi Economic Forum 2018- επιλεγμένες παρεμβάσεις και ομιλίες (9)
Ευρωπαϊκές Τράπεζες-Ευκαιρίες και προκλήσεις
“Οι τράπεζες αντιμετωπίζονται με καχυποψία αλλά είναι σίγουρα αναγκαίες, γιατί βρίσκονται στο επίκεντρο της οικονομίας και ο ρόλος τους είναι νευραλγικός. Αν δεν λειτουργούν, δεν λειτουργεί και η οικονομία, αυτό είναι το δίδαγμα,” δήλωσε η επικεφαλής του εποπτικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ντανιέλ Νουί.
Η τραπεζική σταθερότητα είναι σημαντική. Στα τέλη του 2017 ολοκληρώθηκε και το τελευταίο κομμάτι της κανονιστικής ρυθμιστικής αρχής “Βασιλεία 3”. Το πλαίσιο της ρυθμικής αρχής είναι ασφαλέστερο και είναι μία αναγκαία συνθήκη.
Oι τράπεζες πρέπει να ακολουθούν κανόνες.
Η κάθε τράπεζα αποτελεί μία ξεχωριστή περίπτωση και αντιμετωπίζει τις δικές της προκλήσεις. Ωστόσο υπάρχουν και καθολικές, δηλαδή Ευρωπαϊκές προκλήσεις που σχετίζονται με την Ευρωπαϊκή κρίση.
Για παράδειγμα, το ζήτημα επιτοκίων των δανείων είναι ένα ζήτημα που περιπλέκει τα έσοδα των τραπεζών. Όμως το αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο είναι απαραίτητο.
Συνοπτικά για την Ευρώπη, οι τράπεζες αντιμετωπίζουν αρκετές νέες προκλήσεις, τις τεχνολογικές προκλήσεις που προκαλεί σε αυτές ο ψηφιακός μετασχηματισμός, πρόκληση που αποτυπώνεται στα κέρδη και τις ζημίες των τραπεζών. Για τις τράπεζες το νούμερο ένα ζήτημα είναι η κερδοφορία τους, αλλά πιστεύω ότι τώρα είναι η ιδανική στιγμή για τις τράπεζες να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις αυτές. Οι τράπεζες άλλωστε, μετά απο 5 συναπτά χρόνια ανάπτυξης, πιστεύω ότι θα συνεχίσουν την καλή τους πορεία και το 2018.
Η τεχνολογία είναι μία καλή πηγή εσόδων αρκεί να προσέχουμε να τηρούνται οι κανόνες που την διέπουν. Αυτό κάνει η τραπεζική εποπτεία, που εδώ και 4 χρόνια έχει εξελιχθεί σε συνήθη διαδικασία.
Για τις ελληνικές τράπεζες, η κατάσταση είναι ειδική. Το ζήτημα του χρέους τις έχει πλήξει ισχυρότερα από ότι άλλες χώρες. Η χώρα βρίσκεται σε πρόγραμμα, έχει ακόμη κάπιταλ κοντρόλς, κάτι που αποτελεί πληγή για αυτές. Σε αυτό τις βοήθησε βέβαια η έκτακτη βοήθεια ρευστότητας της ΕΚΤ.
Το πρόγραμμα λήγει τον Αύγουστο, οπότε και αναμένουμε σταδιακή χαλάρωση ή και άρση των κάπιταλ κοντρόλς.
Ο ELA καθόρισε τα χαρακτηριστικά τους, αλλά περιορίστηκε το 2017 στο 50% της χρηματοδότησης των τραπεζών. Την υπόλοιπη χρηματοδότηση οι τράπεζες την πήραν από τις αγορές και αυτό βοήθησε στην ανάκαμψη των καταθετών. Αποτέλεσε ένα κίνητρο. Στις τράπεζες έγιναν αρκετές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, με την διεύρυνση των διοικητικών συμβουλίων τους από νέους και έμπειρους τραπεζίτες, οι οποίοι μένει να αποδείξουν τη φήμη τους, κάτι που θα τις βοηθήσει ώστε και να μεταβάλλουν τη νοοτροπία τους.
Για τις Ελληνικές τράπεζες το πρωτεύον ζήτημα είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, που αγγίζουν το 50%. Αυτό είναι τεράστιο πρόβλημα, διότι τις εμποδίζει απο το να διαθέτουν πόρους σε πιο παραγωγικές δραστηριότητες, δηλαδή αδυνατούν να δίνουν δάνεια στην πραγματική οικονομία.
Η προσέγγιση της ΕΚΤ βασίζεται σε 3 άξονες: α. τα ποιοτικά στοιχεία των μή εξυπηρετούμενων δανείων, β. οι κατευθυντήριες γραμμές να διαπνέονται απο βέλτιστες τακτικές και γ. ο διάλογος μεταξύ των εποπτικών αρχών και των τραπεζών.
Το 2017 είχαμε μία πρώτη ενημέρωση για αυτά και συνεχίζουμε με ένα σχέδιο κατευθυντηρίων γραμμών αλλά και ένα προσάρτημα που οδήγησε σε ζωηρή συζήτηση. Επιδιώκουμε άμεσες και πλήρεις προβλέψεις, ώστε να αποτρέψουμε ένα νέο κύμα μη εξυπηρετούμενων δανείων . Για το προσάρτημα που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση είχαμε πάνω απο 250 παρατηρήσεις που ελέγχουμε και θα προσαρμόσουμε, ελέγχοντας όλους τους νομικούς προβληματισμούς που προκύπτουν.
Οι παρατηρήσεις είναι ξεχωριστές για κάθε τράπεζα ενώ η τελική δημοσίευσή τους αναμένεται για τις Ελληνικές τράπεζες στα μέσα Μαρτίου. Οι τράπεζες θα πρέπει να αναλάβουν δράση. Ήδη έχουν σημειώσει πρόοδο για παράδειγμα με το νομικό και δικαστικό πλαίσιο, για την ταχύτερη εξυγίανσή τους μέσω της εξωδικαστικής αναδιάρθρωσης τους. Η νέα νομοθεσία για τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς είναι ένα σωστό βήμα όμως θα πρέπει να επεκταθεί σε όλη την επικράτεια και να προβλέπεται και η προστασία των συμβολαιογράφων που έχουν δεχθεί επιθέσεις.
Ο διάλογος μεταξύ τραπεζών και πελατών πρέπει να συνεχιστεί. Πρέπει να αντιμετωπιστούν πλέον και οι στρατηγικοί κακοπληρωτές. Πιστεύω ότι το νέο σύστημα θα αλλάξει τη νοοτροπία εξυπηρέτησης και εξόφλησης δανείων.
Φέτος η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή θα κάνει στρες τεστς και θα ελέγξει την ανθεκτικότητα 37 τραπεζών μεταξύ των οποίων και τέσσερις ελληνικές. Τα αποτελέσματα αναμένονται το Μάιο για τις ελληνικές τράπεζες, πριν λήξει το πρόγραμμα της Ελλάδας δηλαδή.
Δεν υπάρχουν εύκολες εποχές για τις τράπεζες αλλά οι συνθήκες είναι τώρα ευνοϊκές για την αντιμετώπισή των προβλημάτων τους. Οι Ελληνικές τράπεζες ασθένησαν και μπήκαν στην εντατική, αλλά σιγά σιγά επανακάμπτουν.
Brexit: Αβεβαιότητες και μεγάλες ευκαιρίες
«Το θέμα του Brexit απασχόλησε όλο τον κόσμο. Υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες, αλλά παράλληλα πολλές και μεγάλες ευκαιρίες. Δεν έχει συμβεί και δεν θα συμβεί η καταστροφή που όλοι είχαν προβλέψει», δήλωσε ο LordMaude, πρώην υπουργός Εμπορίου και Επενδύσεων της Μ. Βρετανίας, στη συνέντευξη που παραχώρησε στο δημοσιογράφο Γιάννη Παλαιολόγο, στο πλαίσιο του 3ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών.
Τάχθηκε υπέρ ενός χαλαρού Brexit, που θα είναι αμοιβαία επωφελές για την Μ. Βρετανία αλλά και την Ευρώπη. «Και οι δύο πλευρές πρέπει να δουν τα υπέρ και τα κατά για να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανές ζημίες», επεσήμανε. Αναφερόμενος στη βρετανική κυβέρνηση, είπε ότι «θέλει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο, δηλαδή επιθυμεί τα περισσότερα οφέλη χωρίς να πληρώσει». Αναφορικά με τη στάση της Κομισιόν, την κάλεσε να μην υπερεκτιμά τη δύναμη της, γιατί αυτό μπορεί να την βλάψει. «Και οι δύο πλευρές θα χάσουν αν αποτύχει η διαπραγμάτευση. Το κενό στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. που θα πρέπει να καλυφθεί θα είναι 12 δις ευρώ» σημείωσε.
Σε ερώτηση του κ. Παλαιολόγου σχετικά με τις εμπορικές σχέσεις που θα πρέπει να δημιουργηθούν μεταξύ Μ. Βρετανίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά το Brexit, εξέφρασε την άποψη ότι οι βρετανικές επιχειρήσεις θα επιθυμούν τη μέγιστη δυνατή σχέση με την Ευρώπη. «Θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία ακόμα πιο διευρυμένη από αυτή που έχει η Μ. Βρετανία με τον Καναδά», είπε χαρακτηριστικά.
Ο Λόρδος Maudeεπεσήμανε ότι η Μ. Βρετανία παίζει σημαντικό ρολο στην ασφάλεια της Ε.Ε. και θα χρησιμοποιήσει αυτό το χαρτί στις διαπραγματεύσεις. Τα θέματα της ασφάλειας, σημείωσε, είναι πολύ σημαντικά και αποτελούν έναν επιπλέον λόγο για να μην υπάρξει σκληρό Brexit.
Εμφανίσθηκε αρνητικός στην ερώτηση αν θα πρέπει να υπάρξει ένα νέο δημοψήφισμα στη Μ. Βρετανία. «Ναι, μπορεί να υποστηριχθεί από δημοκρατική άποψη ένα νέο δημοψήφισμα. Υπάρχουν όμως σοβαροί κίνδυνοι. Αρκετοί αντιδρούν στις αποφάσεις των ελίτ. Eπίσης δεν βγαίνει νέο δημοψήφισμα με βάση το χρονοδιάγραμμα», τόνισε.
Αναφερόμενος στην κατάσταση που επικρατεί στην Ευρώπη, επεσήμανε ότι ζούμε σε ένα κόσμο που κυριαρχεί η αστάθεια. «Ο Μακρόν έφτιαξε ένα νέο κόμμα και έγινε ηγέτης της Γαλλίας, ενώ τα παλιά διαλύονται. Δείτε την αστάθεια στη Γερμανία, στην Ιταλία, στην Ισπανία με τους Καταλανούς που θέλουν να ανεξαρτητοποιηθούν. Ακόμα και εκτός της Ευρώπης, στην Αυστραλία, με μια ψηφοφορία διαλύθηκε η κυβέρνηση. Πρέπει να προβλέψουμε το απρόβλεπτο. Όλα μπορεί να συμβούν στην πολιτική», κατέληξε.
Διαθεσιμότητα κεφαλαίων και οικονομική ανάπτυξη – Ποιες είναι οι προοπτικές για την Ελλάδα;
Στην τοποθέτησή του ο Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank κ. Καραβίας τόνισε ότι η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι και ότι η διαθεσιμότητα κεφαλαίων θα δώσει ώθηση στο να γίνουν περισσότερες επενδύσεις στη χώρα. Τόνισε μάλιστα ότι σήμερα ο λόγος επενδύσεων προς ΑΕΠ είναι στο 12%, δηλαδή στο 15% του μέσου όρου της Ευρωζώνης.
«Η χρηματοδότηση επενδύσεων από το εξωτερικό είναι ζωτικής σημασίας άλμα για την Ελλάδα. Το υγιέστερο περιβάλλον, η σταθερά ανοδική τροχιά που θα επιβεβαιωθεί σύντομα και από τα στρες τεστς, είναι σημαντικά στοιχεία και θεωρώ ότι καθιστούν τις 4 συστημικές τράπεζες της Ελλάδας, ικανές να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις. Το 2017 παρατηρήθηκε άλλωστε αύξηση της χρηματοδότησης και πτώση των spreads δανείων», είπε. Στη συνέχεια, ο κ. Καραβίας ανέφερε ότι για την Ελλάδα η προσέλκυση επενδύσεων είναι μία πρόκληση που αντιμετωπίζει προβλήματα τα οποία σχετίζονται κυρίως με τη δημόσια διοίκηση που παραμένει εχθρική. «Οι καλύτεροι τομείς για επενδύσεις είναι ο τουρισμός και οι υποδομές του, ο κλάδος της ενέργειας και ο τομέας των logistics. H Eurobank συμμετέχει σε 4 προγράμματα έρευνας για projects που θα προσελκύσουν 200 δις ευρώ τα επόμενα χρόνια».
Η κα. Μέγκαν Γκρίν, Managing Director Manulife Investments, Canada, τόνισε ότι η Ελλάδα ανακάμπτει, κάτι που οι επενδυτές από την Αμερικανική ήπειρο βλέπουν θετικά. Ωστόσο, τόνισε ότι οι ελληνικοί θεσμοί είναι πολύ αδύναμοι και αποτρέπουν τους επενδυτές. Αναφέρθηκε και στην περίπτωση του κ. Γεωργίου και την καθυστέρηση στο χρόνο εκδίκασης και απονομής δικαιοσύνης στην υπόθεσή του. «Μία προληπτική γραμμή στήριξης για την Ελλάδα, μπορεί να μην είναι απαραίτητη αλλά θα προσφέρει περισσότερη εμπιστοσύνη στους επενδυτές. Αν η Ελλάδα βγει από το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής χωρίς μία προληπτική γραμμή στήριξης, τότε δεν θα μπορεί να μπει σε ένα πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Πολλά πρέπει να γίνουν σε τομείς όπως η αγορά εργασίας αλλά κυρίως πρέπει να αντιμετωπιστούν τα θέματα δικαιοσύνης», συμπλήρωσε η κα. Γκριν.
Ο κ. Απόστολος Γκουτζίνης, Partner, Milbank, Tweed, Hadley and McCloy, LLP, UK, είπε ότι υπάρχει ενδιαφέρον για επενδύσεις στην ελληνική αγορά και τόνισε ότι η Κυβέρνηση πρέπει να δώσει προτεραιότητα στις ξένες επενδύσεις και να ασχοληθεί με την επίλυση προβλημάτων που επικεντρώνονται στα θέματα καθυστερήσεων λόγω γραφειοκρατίας και στην ελλειπή ανταπόκριση των νομοθετικών θεσμών, προβλήματα δηλαδή που κάνουν τους επενδυτές αρκετά διστακτικούς. «Με ισχυρούς κανόνες στην αγορά της Ελλάδας θα έχουμε αύξηση επενδύσεων».
Στο δεύτερο μέρος των τοποθετήσεων, ο κ. Γκάρι Γκάμκιν, Director, Policy and Strategy, TheCity UK, είπε ότι επενδυτές από το Ηνωμένο Βασίλειο είναι θετικά προσκείμενοι στην ελληνική αγορά και τόνισε ότι πρέπει να γίνουν περισσότερες επενδύσεις στον τομέα της εκπαίδευσης στελεχών. Για τα θέματα που θα προκύψουν ενόψει Brexit, είπε ότι θα πρέπει να οριστεί σύντομα η μεταβατική περίοδος και οι υπηρεσίες να αποτελούν μέρος της συμφωνίας που θα προκύψει, να υπάρχει αμοιβαία αναγνώριση των αγορών μέσω ενός δίκαιου συστήματος ισοτιμιών, αλλά και αμοιβαία πρόσβαση στα ταλέντα. Τόνισε μάλιστα ότι αυτό είναι σημαντικό για την μη-υπονόμευση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.
Ο Δρ. Αμίρ Γκάτμαν, Managing Partner, Aviv Venture Capital, Israel, είπε χαρακτηριστικά «υπάρχουν χρήματα στα χέρια θεσμικών επενδυτών που ενδιαφέρονται για την Ελλάδα», ενώ τόνισε τη σημασία δημιουργίας ενός συστήματος υψηλής τεχνολογίας. Αναφέρθηκε στην εμπειρία του από τη συνεργασία που είχε με αντιπροσωπεία της Εθνικής Τράπεζας, όπου διαπίστωσε ότι υπάρχει σημαντικό δυναμικό στην Ελλάδα αλλά για την καλύτερη αξιοποίησή του θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα καλό “οικοσύστημα” στο οποίο η κυβέρνηση να επιλύει αστοχίες της αγοράς, προσφέροντας έτσι σταθερότητα, αλλά και να ενισχυθεί η συνεργασία με την πανεπιστημιακή κοινότητα. «Οι φοιτητές πρέπει να διδαχθούν επιχειρηματικότητα», δήλωσε ο κ. Γκάτμαν.
Τέλος, στην τοποθέτηση του ο κ. Δημήτρης Βαλάτσας, Director Europe, Greenmantle UK, είπε ότι οι Αμερικανοί επενδυτές δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κίνδυνος να επενδύουν στην Ελλάδα, αλλά το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα μεγάλα funds είναι η έλλειψη ρευστότητας στην ελληνική αγορά. Υπογράμμισε ότι αποτελεί πρόβλημα το γεγονός ότι το 87.3% των εργαζομένων στην Ελλάδα απασχολείται σε μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις και το 60% σε μικρές επιχειρήσεις (κάτω των 10 ατόμων) και ότι έτσι δεν λειτουργεί η αγορά σωστά. «Θα πρέπει να γίνουν περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις στην Ελλάδα, διότι με την αύξηση του μεγέθους των επιχειρήσεων θα γίνεται καλύτερη κατανομή των κεφαλαίων από το χρηματοπιστωτικό της σύστημα».
