Ένα νέο ΝΑΤΟ για έναν νέο αιώνα
Όταν τα μέλη του ΝΑΤΟ συγκεντρωθούν τον επόμενο μήνα για να γιορτάσουν την 75η επέτειο της συμμαχίας, πρέπει να αδράξουν την ευκαιρία να εμβολιάσουν τον ζωτικό οργανισμό συλλογικής άμυνας ενάντια στις αλλαγές στις γεωπολιτικές προτεραιότητες των ΗΠΑ.
Το επιχείρημα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επωμιστεί για πάρα πολύ καιρό το βάρος του αντιληπτού ευρωπαϊκού εφησυχασμού εξακολουθεί να κυριαρχεί σε πολλούς Αμερικανούς. Η πικρή μάχη για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας είναι μόνο το τελευταίο σημάδι του εδραιωμένου σκεπτικισμού απέναντι στην Ευρώπη που έχει γίνει χαρακτηριστικό της αμερικανικής πολιτικής. Είναι απίθανο να είναι μια φευγαλέα τάση.
Εάν το ΝΑΤΟ θέλει να φτάσει στο όριο του αιώνα του, οι διατλαντικοί εταίροι πρέπει ουσιαστικά να μεταθέσουν την ευθύνη της ηπειρωτικής ευρωπαϊκής ασφάλειας στους ίδιους τους Ευρωπαίους.
Ένα νέο ΝΑΤΟ για έναν νέο αιώνα
Η ευρωπαϊκή ασφάλεια δεν κατέχει πλέον την υπερηφάνεια στη σκέψη των πολιτικών της Ουάσιγκτον που είχε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η εκ νέου δέσμευση του Μπάιντεν προς την Ευρώπη -« Η διατλαντική συμμαχία επέστρεψε » – υλοποιήθηκε σε μια εποχή που τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ έλκονται προς άλλες κατευθύνσεις. Για πολλούς εξέχοντες φορείς χάραξης πολιτικής, η Κίνα είναι η κατεξοχήν πρόκληση εθνικής ασφάλειας της επόμενης γενιάς. Πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να επικεντρωθούν στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού και να μην εξαπλωθούν πολύ αραιά σε πολλά θέατρα. Και τα δύο πολιτικά κόμματα των ΗΠΑ είναι ενωμένα για την ανάγκη να αποκρούσουν τον ανταγωνισμό από την Κίνα και το μεγαλύτερο μέρος της μακροπρόθεσμης εστίασης του Πενταγώνου θα παραμείνει στην οικοδόμηση βιομηχανικής ικανότητας για να πολεμήσει στον Ινδο-Ειρηνικό. «Η Κίνα επιδιώκει να εκσυγχρονίσει [το PLA] σε όλους τους τομείς του πολέμου για την επιδίωξη των στόχων της για αναμόρφωση της παγκόσμιας ισορροπίας ισχύος», ανέφερε η έκθεση του υπουργείου Άμυνας για το 2023 China Military Power , προσθέτοντας ότι «σε σύγκριση με τις προσπάθειες πυρηνικού εκσυγχρονισμού του PLA μια δεκαετία Πριν, οι τρέχουσες προσπάθειες επισκιάζουν τις προηγούμενες προσπάθειες τόσο σε κλίμακα όσο και σε πολυπλοκότητα».
Έτσι, το Πεντάγωνο ανταποκρίνεται σε είδος, ζητώντας 9,9 δισεκατομμύρια δολάρια για την Πρωτοβουλία Αποτροπής του Ειρηνικού του Υπουργείου για το οικονομικό 2025. «Οι μεγάλες επενδύσεις και προσπάθειες του Υπουργείου επικεντρώνονται στην ενίσχυση της αποτροπής Ινδο-Ειρηνικού και στην οικοδόμηση μιας ανθεκτικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας ως μέρος μιας εκσυγχρονισμένης κοινής δύναμης». είπε ο ελεγκτής στα έγγραφα του προϋπολογισμού.
Αλλά στην Ευρώπη, όπου η Ρωσία – η διάδοχος του ιδρυτικού εχθρού του ΝΑΤΟ – έχει εξαπολύσει έναν κατακτητικό πόλεμο, η στάση της αμερικανικής δύναμης δεν έχει αυξηθεί πολύ. Και παρόλο που ο Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής Στρατηγός Κρίστοφερ Κάβολι έχει ανανεώσει τα αμυντικά σχέδια της συμμαχίας από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας το 2022, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προσθέσει μόνο περίπου 20.000 στρατιώτες στη δύναμή τους πριν από την εισβολή, ανεβάζοντας το σύνολο σήμερα σε περίπου 100.000. Επιπλέον, ο προϋπολογισμός του Πενταγώνου για το οικονομικό έτος 2025 περιλαμβάνει μόνο 3,9 δισεκατομμύρια δολάρια για «Ευρωπαϊκή αποτροπή και αντιμετώπιση της ρωσικής επιθετικότητας, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Αποτροπής (EDI), της υποστήριξης του ΝΑΤΟ και του Επενδυτικού Προγράμματος Ασφάλειας του ΝΑΤΟ».
Οι δύσκολοι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους.
Η Ευρώπη θα παραμείνει ζωτικό συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών, όχι μόνο λόγω του μεγέθους της οικονομίας τους, αλλά και λόγω της ομοψυχίας της όσον αφορά τις δημοκρατικές αξίες και του ρόλου της στην υπεράσπιση και την υποστήριξη των συμφερόντων των διατλαντικών εταίρων. Ως αποτέλεσμα, το ΝΑΤΟ θα επιμείνει. Αλλά είναι καιρός να σταματήσουμε να προσποιούμαστε ότι η παλιά σχέση μπορεί ποτέ να αποκατασταθεί πλήρως και να αναγνωρίσουμε ότι τα γεωπολιτικά γεγονότα έχουν αναδιαμορφώσει τις εθνικές προτεραιότητες. Η Ευρώπη πρέπει να είναι προετοιμασμένη για μια σειρά μελλοντικών προοπτικών για τη δέσμευση των ΗΠΑ – κυρίως, όπου οι ΗΠΑ δίνουν προτεραιότητα στην Ασία. Το ΝΑΤΟ, επομένως, πρέπει να προσαρμοστεί και η επικείμενη σύνοδος κορυφής είναι μια μοναδική ευκαιρία να σηματοδοτήσει ότι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ είναι πρόθυμοι και έτοιμοι να επωμιστούν την ευθύνη για τη συλλογική άμυνα στην Ευρώπη, αντί να συνεχίσουν να χτίζουν γύρω από τη δύναμη των αμερικανικών αμυντικών δυνατοτήτων.
Ένα 25ετές σχέδιο
Πώς μπορεί λοιπόν να μοιάζει ένα 25ετές σχέδιο εξευρωπαϊσμού του ΝΑΤΟ;
Πρώτον, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στην προμήθεια και την κινητοποίηση ευρωπαϊκών αμυντικών πόρων για την υποστήριξη των δραστηριοτήτων του ΝΑΤΟ. Η ΕΕ έχει δυνατότητες χρηματοδότησης που στερούνται από το ΝΑΤΟ, όπως η ανάληψη χρέους για τη χρηματοδότηση αμυντικών έργων. Όπως γράφει ο Max Bergmann από το CSIS , «Η ΕΕ…θα πρέπει να ενεργεί ως βραχίονας επενδύσεων και προμηθειών του ΝΑΤΟ, χρησιμοποιώντας την ικανότητά του να κινητοποιεί πόρους για λογαριασμό της Ευρώπης. Όπου το ΝΑΤΟ θέτει πρότυπα και στόχους προμηθειών, η ΕΕ θα παρέχει τους πόρους».
Η ΕΕ έχει ήδη κάνει σημαντικά βήματα σε αυτές τις προσπάθειες από τον Φεβρουάριο του 2022. Η Ευρωπαϊκή Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική του 2023, για παράδειγμα, στοχεύει στην αύξηση της αμυντικής ετοιμότητας και στην ενίσχυση της αμυντικής τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης της ΕΕ, με στόχο να κάνει «τα κράτη μέλη να προμηθεύονται τουλάχιστον το 40% του αμυντικού εξοπλισμού σε συνεργασία και το 50% από το εσωτερικό της ΕΕ έως το 2030, αυξάνοντας στο 60% έως το 2035». Σήμερα, το 78% των αμυντικών αποκτήσεων της Ευρώπης προέρχεται από χώρες εκτός Ευρώπης. Η επιτυχία θα απαιτήσει συνεργασία με το ΝΑΤΟ, ειδικά μέσω της διαδικασίας αμυντικού σχεδιασμού του ΝΑΤΟ. Αυτό σημαίνει επίσης ότι η ΕΕ και το ΝΑΤΟ θα πρέπει να βρουν τρόπους, όσο δύσκολο κι αν είναι, για να ξεπεράσουν ζητήματα που εμπόδισαν τη βαθύτερη συνεργασία, όπως οι διαφορές μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας.
Σημαίνει επίσης ότι η ΕΕ θα πρέπει να εξοικειωθεί με την άμεση υποστήριξη των δραστηριοτήτων του ΝΑΤΟ. Η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρότεινε έναν Ευρωπαίο Επίτροπο για την Άμυνα. Αυτό το άτομο, αν και δεν αποτελεί μέρος της άμεσης διαδικασίας λήψης αποφάσεων του ΝΑΤΟ, θα πρέπει να έχει μόνιμη πρόσκληση σε υψηλού επιπέδου συναντήσεις αμυντικού σχεδιασμού του ΝΑΤΟ.
Αυτό σημαίνει επίσης, όσο συχνά και αν λέγεται, ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τις επόμενες δύο δεκαετίες. Ο νέος στόχος —το δύο τοις εκατό του ΑΕΠ να είναι ένα κατώτατο όριο, όχι ένα ανώτατο όριο— είναι μια καλή αρχή, αλλά δεν θα είναι αρκετός για να οικοδομήσουμε την Ευρώπη σε μια νόμιμη μαχητική δύναμη. Ορισμένες δυνατότητες μπορεί να είναι πάντα απρόσιτες. Για παράδειγμα, πιθανότατα δεν θα έχει νόημα για τις μικρότερες ευρωπαϊκές χώρες να συγκεντρώσουν τα χρήματά τους για ένα τεράστιο αεροπλανοφόρο.
Αντίθετα, η Ευρώπη πρέπει να επικεντρωθεί στα βασικά. Τα μέλη του πρέπει να αναρωτηθούν: Ποιες δυνατότητες μας λείπουν; Ποιες δυνατότητες χρειάζονται για να απορροφήσουμε ένα σοκ ασφαλείας –ίσως μια ρωσική μετάβαση στη Βαλτική, ή μια νέα εκδοχή του Ισλαμικού Κράτους– ώστε οι ΗΠΑ να έχουν τον πολιτικό και τακτικό χώρο για να υποστηρίξουν τις προσπάθειές μας εάν χρειαστεί; Τι πρέπει να κάνουμε τώρα για να φτάσουμε στους επιθυμητούς μας στόχους 25 ετών; Είναι προς το μακροπρόθεσμο συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών να υποστηρίξουν μια τέτοια ιδιοκτησία. Μέχρι τώρα, η ευρωπαϊκή αμυντική δυναμική έχει αντιμετωπιστεί με επικρίσεις από την Ουάσιγκτον, που κυμαίνονται από ανησυχίες για «προστατευτικά» μέτρα έως «υπονόμευση του ΝΑΤΟ». Αυτές οι κριτικές έπρεπε να είχαν σταματήσει εδώ και χρόνια.
Δεύτερον, από τη στιγμή που η Ευρώπη ενισχύσει τις αμυντικές της ικανότητες και δημιουργήσει μεγαλύτερη ενότητα οράματος και εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών, η θέση του SACEUR -ιστορικά την κατείχε ένας Αμερικανός στρατηγός- θα πρέπει τελικά να καταληφθεί από τους Ευρωπαίους στρατιωτικούς ηγέτες. Οι περιφερειακές εντολές θα μπορούσαν επίσης να διοικούνται από Ευρωπαίους: τη μεσογειακή διοίκηση του ΝΑΤΟ στη Νάπολη, για παράδειγμα, θα μπορούσε να διοικείται από Έλληνες, Ιταλούς, Ισπανούς και Γάλλους ναύαρχους σε εκ περιτροπής, αντικαθιστώντας τους Αμερικανούς τεσσάρων αστέρων. Τι γίνεται με τα πυρηνικά όπλα; Μέχρι να γίνει μια βαθύτερη συζήτηση για την πυρηνική ομπρέλα της Ευρώπης, ένας Ευρωπαίος SACEUR πιθανότατα θα χρειαστεί να έχει έναν Αμερικανό – ας πούμε, τον Διοικητή του Στρατού των ΗΠΑ Ευρώπη – για να υπηρετήσει ως πυρηνικός αναπληρωτής.
Τέλος, η Ευρώπη πρέπει να αποδεχθεί ότι η στάση των αμερικανικών δυνάμεων στην ήπειρο είναι πιθανό να μειωθεί τις επόμενες δεκαετίες. Αυτό σημαίνει ότι θα αναπτύξουν σχέδια για να αυξάνουν συνεχώς τον αριθμό των δικών τους δυνάμεων επί σειρά ετών και θα ενισχύσουν την εμπρός παρουσία τους στο ευάλωτο ανατολικό μέτωπο του ΝΑΤΟ—α λα την ανάπτυξη της γερμανικής ταξιαρχίας στη Λιθουανία και την αυξημένη παρουσία της Γαλλίας στη Ρουμανία. Αυτό δίνει μακροπρόθεσμη αξιοπιστία στη δέσμευση της Ευρώπης και είναι πολύ καλύτερο από το να χρειάζεται να ανταποκρίνεται γρήγορα σε απρόβλεπτες αλλαγές στην αμερικανική στάση.
Σαφώς, καθώς η Ουκρανία αντιμετωπίζει τη Ρωσία, δεν είναι τώρα η ώρα να αρχίσουμε να υλοποιούμε σχέδια για μείωση των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη. Αλλά τελικά, αυτή είναι η πιθανή κατεύθυνση για τις ΗΠΑ, είτε από σχέδιο είτε από έκπληξη, επομένως είναι καλύτερο για την Ευρώπη να αρχίσει να σχεδιάζει. Για να είμαστε σαφείς, αυτή η μεταρρυθμισμένη συμμαχία του ΝΑΤΟ θα εξακολουθούσε να υποστηρίζεται από την υλικοτεχνική δύναμη και την ισχύ πληροφοριών της Αμερικής, και η παρέμβαση σε περίπτωση επίθεσης σε άλλο σύμμαχο μέσω των δεσμεύσεών του στο Άρθρο Πέντε θα εξακολουθούσε να είναι εγγυημένη σε αυτό το νέο όραμα.
Ποιο είναι το θετικό από όλα αυτά για τους Ευρωπαίους; Η προετοιμασία τώρα αποφεύγει την πιθανότητα βιαστικής αναδιάταξης που θα αποκάλυπτε επικίνδυνα κενά στο πεδίο της μάχης, διασφαλίζει ότι η Ευρώπη παραμένει αξιόπιστος μακροπρόθεσμος σύμμαχος των ΗΠΑ και ότι η Ήπειρος αρχίζει να δίνει προτεραιότητα στην παραγωγή όπλων με τα δικά της εργοστάσια που συμμορφώνονται με τα ευρωπαϊκά αμυντικά μοντέλα και δόγματα . Ταυτόχρονα, αυτά τα σχέδια μπορούν να βοηθήσουν στην κατανομή των καθηκόντων μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών σύμφωνα με τα πραγματικά μέσα. Μπορούν επίσης να αυξήσουν την αξιοπιστία της αποτρεπτικής στάσης της Ευρώπης—είτε κατά της Ρωσίας είτε εναντίον απειλών που προέρχονται από άλλα θέατρα.
Τα σχέδια εξευρωπαϊσμού του ΝΑΤΟ χλευάζονται εδώ και δεκαετίες, και ορισμένοι εξακολουθούν να υποστηρίζουν ότι το ΝΑΤΟ θα μαραζώσει και θα πέθαινε χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό μπορεί να ισχύει σήμερα, αλλά ο εξευρωπαϊσμός του ΝΑΤΟ θα οδηγούσε σε μια ισχυρότερη στάση αποτροπής μακροπρόθεσμα, ειδικά εάν υποστηριχθεί από δικομματική υποστήριξη στην Ουάσιγκτον. Η συγκέντρωση Αμερικανών και Ευρωπαίων ηγετών για να συντάξουν ένα μεταρρυθμιστικό «25ετές σχέδιο»—παρέχοντας στους πολίτες και τις βιομηχανίες σαφήνεια—είναι ο μόνος τρόπος για να σωθεί και τελικά να ενισχυθεί το ΝΑΤΟ.
Η διατλαντική ενότητα μπορεί να διατηρηθεί και να επαναληφθεί για να αντιμετωπίσει τις κοινές προκλήσεις του μέλλοντος, αλλά χρειάζεται μια επανάσταση πολιτικής για να γίνει αυτό.
Η Rachel Rizzo είναι μη μόνιμος κάτοικος Senior Fellow στο Κέντρο Ευρώπης του Atlantic Council.
Ο Michael Benhamou είναι ο ιδρυτής του OPEWI-Europe’s War Institute και πρώην πολιτικός σύμβουλος του ΝΑΤΟ.
Πηγή: defenseone.com
