Μια σκληρή αλήθεια: Η φτώχεια ως ο καταλύτης του θανάτου
Σε έναν κόσμο που η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή και την κοινωνική ανισότητα κυριαρχεί, ο Jonah Goldberg, μέσα από το άρθρο του “A Cold, Hard Truth” στο The Dispatch, θέτει μια σειρά από προβληματισμούς που αμφισβητούν καθιερωμένες αντιλήψεις. Ξεκινώντας από ένα φαινομενικά απλό στατιστικό στοιχείο για τους θανάτους από ζέστη στην Ευρώπη σε σύγκριση με τους θανάτους από πυροβολισμούς στις ΗΠΑ, ο Goldberg αναπτύσσει ένα ισχυρό επιχείρημα: η φτώχεια, και όχι μόνο οι περιβαλλοντικές συνθήκες ή οι κοινωνικές ανισότητες αυτές καθαυτές, αποτελεί τον πρωταρχικό δολοφόνο.
Η παραπλανητική στατιστική και η ψυχρή πραγματικότητα
Ο Goldberg εκφράζει την έκπληξή του για την πληροφορία ότι περισσότεροι Ευρωπαίοι πεθαίνουν από ζέστη – κυρίως λόγω έλλειψης κλιματισμού – απ’ ό,τι Αμερικανοί από πυροβολισμούς. Ωστόσο, αυτή η αρχική έκπληξη γρήγορα δίνει τη θέση της σε μια πιο βαθιά σκέψη: περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από το κρύο παρά από τη ζέστη, και μάλιστα σε πολύ μεγαλύτερους αριθμούς, παγκοσμίως. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο The Lancet αναφέρει ότι ο κρύος καιρός σκοτώνει 8,3 φορές περισσότερους ανθρώπους στην Ευρώπη απ’ ό,τι η ζέστη. Παράλληλα, ο Bjorn Lomborg επισημαίνει ότι οι θάνατοι από ζέστη λαμβάνουν εννέα φορές περισσότερη κάλυψη στα μέσα ενημέρωσης.
Αυτό το παράδοξο υπογραμμίζει ένα κεντρικό σημείο του Goldberg: συχνά, οι “δεδομενοκεντρικές” δημόσιες πολιτικές και η δημοσιογραφία που απορρέει από αυτές, είναι βαθιά επηρεασμένες από πολιτισμικές, ιδεολογικές ή ψυχολογικές προκαταλήψεις.
Κλιματική αλλαγή και ο ρόλος της θέρμανσης
Ενώ ο Goldberg παραδέχεται ότι η κλιματική αλλαγή είναι πραγματικό πρόβλημα, σημειώνει ότι η αύξηση των παγκόσμιων θερμοκρασιών εκδηλώνεται κυρίως με θερμότερους χειμώνες παρά με θερμότερα καλοκαίρια, ιδιαίτερα στο Βόρειο Ημισφαίριο. Αυτό οδηγεί στην – ίσως υπεραπλουστευτική – υπόθεση ότι, με βάση τους θανάτους που σχετίζονται με τη θερμοκρασία, η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να σώσει περισσότερες ζωές απ’ ό,τι να κοστίσει. Μάλιστα, πολλά μοντέλα προβλέπουν ότι η κλιματική αλλαγή θα αποτελέσει καθαρό όφελος για την κοινωνία πριν εκδηλωθούν οι αρνητικές συνέπειες, μέσω αυξημένων αποδόσεων καλλιεργειών, ταχύτερης αναδάσωσης και, ξανά, λιγότερων θανάτων από το κρύο.
Ο Goldberg φέρνει επίσης στο προσκήνιο τη συζήτηση για τη θέρμανση έναντι της ψύξης, επισημαίνοντας ότι οι εκπομπές άνθρακα από τα καύσιμα θέρμανσης είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερες από τις εκπομπές από τον κλιματισμό. Αυτό τονίζει μια παράδοξη στάση στην Ευρώπη, όπου η αδυναμία πληρωμής για θέρμανση θεωρείται “ενεργειακή φτώχεια” και προκαλεί δικαιολογημένη αγανάκτηση, ενώ ο κλιματισμός αντιμετωπίζεται ως πολυτέλεια ή υπερκατανάλωση, παρά το γεγονός ότι σώζει ζωές και βελτιώνει την ευημερία.
Το παράδοξο του κλιματισμού στην Ευρώπη
Ο κλιματισμός στην Ευρώπη αντιμετωπίζεται συχνά ως πολυτέλεια ή ακόμη και ως “βέβηλη αμερικανική απόλαυση”. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Γαλλίας, όπου τα μέσα ενημέρωσης προειδοποιούν για “θερμικό σοκ” αν η εσωτερική θερμοκρασία είναι πάνω από 15 βαθμούς Φαρενάιτ χαμηλότερη από την εξωτερική. Ο Goldberg απορρίπτει αυτό τον ισχυρισμό ως αβάσιμο, τονίζοντας ότι οι Αμερικανοί ρυθμίζουν τους κλιματιστικούς τους στους 75 βαθμούς Φαρενάιτ ακόμα και με εξωτερική θερμοκρασία κοντά στους 100. Σε ορισμένα μέρη της Ελβετίας, απαιτείται κυβερνητική έγκριση για την εγκατάσταση κλιματισμού, ενώ τα γαλλικά νοσοκομεία στην πλειοψηφία τους δεν διαθέτουν κλιματισμό.
Για τον Goldberg, η στάση απέναντι στον κλιματισμό αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς οι πολιτισμικές προκαταλήψεις υπερισχύουν των δεδομένων και της λογικής.
Η φτώχεια: Ο πραγματικός δολοφόνος
Το κεντρικό επιχείρημα του Goldberg συνοψίζεται στη φράση: “η φτώχεια σκοτώνει ανθρώπους”. Διορθώνει μάλιστα την αρχική του διατύπωση, λέγοντας ότι “η φτώχεια επιτρέπει στη φύση να σκοτώνει ανθρώπους. Η φύση είναι δολοφόνος”. Με τον όρο “φύση” εννοεί τα πάντα: από ασθένειες μέχρι φυσικές καταστροφές.
Οι φτωχοί άνθρωποι και οι φτωχές κοινωνίες είναι πιο ευάλωτοι στις ασθένειες. Η πρόσβαση σε αντιβιοτικά, καθαρό πόσιμο νερό και επαρκή στέγη, ακόμη και σε μια πολύ φτωχή κοινωνία, είναι δείκτες πλούτου. Η ιστορία της κατάκτησης της φύσης είναι η ιστορία του ανθρώπινου πλουτισμού.
Ο Goldberg φέρνει ως παράδειγμα τους σεισμούς: το 90% των θανάτων από φυσικές καταστροφές συμβαίνει σε χώρες χαμηλού εισοδήματος. Συγκρίνει τον σεισμό μεγέθους 9.0 στην Ιαπωνία το 2011, που σκότωσε 20.000 ανθρώπους, με τον σεισμό μεγέθους 7.0 στην Αϊτή το 2010, που σκότωσε 11 φορές περισσότερους ανθρώπους (περίπου το 2% του πληθυσμού της Αϊτής έναντι 0,016% της Ιαπωνίας), παρά το γεγονός ότι ο ιαπωνικός σεισμός απελευθέρωσε πάνω από 1.000 φορές περισσότερη ενέργεια. Η διαφορά έγκειται στην ικανότητα των πλούσιων χωρών να χτίζουν κτίρια που αντέχουν στους σεισμούς.
Πλούτος και κοινωνική ανισότητα
Ο Goldberg διαχωρίζει την καταπολέμηση της φτώχειας από την καταπολέμηση της εισοδηματικής ανισότητας. Για τον ίδιο, η εισοδηματική ανισότητα είναι σε μεγάλο βαθμό “πολιτισμική ή αισθητική ανησυχία”. Υποστηρίζει ότι οι “δισεκατομμυριούχοι” συμβάλλουν στην κατασκευή κτιρίων που αντέχουν σε καταστροφές και στην επιδότηση των οικοδομικών κανονισμών και των νόμων για το καθαρό πόσιμο νερό, ωφελώντας πλούσιους και φτωχούς. Επιπλέον, σε μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα, οι φτωχοί επωφελούνται από τον κλιματισμό που παρέχεται στα εμπορικά κέντρα και τους κινηματογράφους που ανήκουν στους πλούσιους.
Η ουσία του επιχειρήματος είναι ότι, αν και η κοινωνική ισότητα σε συνθήκες καθολικής φτώχειας μπορεί να φαντάζει ελκυστική σε ορισμένους, στην πράξη “η φύση είναι λιγότερο πιθανό να σε σκοτώσει σε μια πλούσια χώρα”. Ο αγώνας ενάντια στην κλιματική αλλαγή, όπως και κάθε αγώνας ενάντια στη φύση, κερδίζεται όταν οι άνθρωποι γίνονται πλουσιότεροι. Το τίμημα αυτού του πλουτισμού είναι ότι κάποιοι θα γίνουν πλουσιότεροι ταχύτερα και γενικότερα πιο πλούσιοι από άλλους. Αυτό μπορεί να είναι αισθητικά ή πολιτισμικά δυσάρεστο, αλλά “πολύ περισσότερος πλούτος μοιράζεται απ’ ό,τι εκτιμούν οι γκρινιάρηδες”.
Στρατηγικό πλαίσιο και σύνθετες τάσεις
Το άρθρο του Goldberg αναδεικνύει μια σύνθετη τάση στην ανάλυση των κοινωνικών προβλημάτων. Αντί να εστιάζει αποκλειστικά σε συγκεκριμένες εκφάνσεις (π.χ., κλιματική αλλαγή, ανισότητα εισοδήματος), αναδεικνύει τη φτώχεια ως τον υποκείμενο παράγοντα που ενισχύει την ευαλωτότητα σε διάφορους κινδύνους. Αυτό το στρατηγικό πλαίσιο ιδεών υποδηλώνει ότι οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως οι θάνατοι από ζέστη ή οι επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών πρέπει να περιλαμβάνουν μια ολιστική προσέγγιση που στοχεύει στην αύξηση του συνολικού πλούτου και της ευημερίας, παρά μόνο στην ανακατανομή του υπάρχοντος πλούτου.
Ο Goldberg αμφισβητεί την ιδεολογική υπερφόρτωση των συζητήσεων, προτρέποντας σε μια πιο πραγματιστική προσέγγιση που αναγνωρίζει την αξία της οικονομικής ανάπτυξης ως μέσου για την προστασία της ανθρώπινης ζωής και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η προκατάληψη έναντι του κλιματισμού στην Ευρώπη αποτελεί ένα μικρό, αλλά ενδεικτικό παράδειγμα του πώς οι πολιτισμικές και ιδεολογικές απόψεις μπορούν να οδηγήσουν σε πολιτικές που αντιβαίνουν στα πραγματικά δεδομένα και τις ανάγκες των ανθρώπων.
Συνοψίζοντας, ο Goldberg μας καλεί να δούμε πέρα από τις επιφανειακές στατιστικές και τις ιδεολογικές αγκυλώσεις, αναγνωρίζοντας ότι ο πλούτος της ανθρωπότητας, παρά τις ανισότητες που μπορεί να συνεπάγεται, είναι το πιο αποτελεσματικό όπλο ενάντια στον πρωταρχικό δολοφόνο: τη φτώχεια.
mywaypress.gr –Περιεχόμενο αξίας με την υποστήριξη υβριδικής νοημοσύνης.
Για αναγνώστες με μεγάλο εύρος προσοχής.
