ΣΕΒ: Η δημιουργία πλούτου προϋποθέτει ιδιωτικές επενδύσεις!

Είναι αμφίβολο κατά πόσον τα οφέλη από την τόνωση της αξιοπιστίας της χώρας λόγω της ψήφισης, εμπροσθοβαρώς, όλων των δημοσιονομικών μέτρων προσαρμογής, μπορούν να αντισταθμίσουν τις υφεσιακές επιπτώσεις του γιγαντιαίου προγράμματος λιτότητας που ακολουθείται, αναφέρει ο ΣΕΒ στο εβδομαδιαίο δελτίο του  για την ελληνική οικονομία. Αναλυτικά:

 
Με την προεξοφλούμενη πλέον ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του τρίτου Μνημονίου, που θα οδηγήσει στην εκταμίευση σημαντικών πόρων της χρηματοδοτικής βοήθειας, κλείνει ένας γύρος παρατεταμένης και βλαπτικής αβεβαιότητας και ανοίγει, υπό πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις, η προοπτική για την ανάκαμψη της οικονομίας. Η κυβέρνηση καλείται να δείξει μεγάλη αποφασιστικότητα, χωρίς καθυστερήσεις και παλινωδίες, στην εφαρμογή των διαθρωτικών μεταρρυθμίσεων και των αποκρατικοποιήσεων που έχουν συμφωνηθεί και που μπορούν να μεταμορφώσουν άρδην το τοπίο άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας προς όφελος των επενδύσεων και της απασχόλησης. Ήδη, το οικονομικό περιβάλλον είναι βεβαρημένο λόγω των ακραίων συνθηκών υπερφορολόγησης που έχουν επιβληθεί στην εργασία και την επιχειρηματικότητα. Θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντισταθμιστούν οι υφεσιακές επιπτώσεις του προγράμματος στην οικονομική δραστηριότητα, απλά και μόνο από την διαφαινόμενη ανάκαμψη της εμπιστοσύνης στις αγορές που θα ακολουθήσει την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης. Η κυβέρνηση καλείται να οδηγήσει τη χώρα, με σύνεση και περίσκεψη, στην ανάκαμψη, εμπιστευόμενη και διευκολύνοντας την ιδιωτική οικονομία. Χωρίς ιδιωτικές επενδύσεις, που αυξάνουν την παραγωγικότητα, τα εισοδήματα και την αποταμίευση μιας κοινωνίας, κάθε προσπάθεια επέκτασης του κρατισμού στην οικονομία είναι καταδικασμένη σε αποτυχία, ιδιαίτερα σήμερα που δεν υπάρχουν δανεικά, αφού τα λεφτά των άλλων τέλειωσαν και η υπό διαπραγμάτευση ελάφρυνση του χρέους δεν θα φέρει άμεση ανακούφιση από τις επιπτώσεις του προγράμματος λιτότητας.

 
-Ενώ ο αποπληθωρισμός επιμένει, βιομηχανική παραγωγή και εξαγωγές εμφανίζουν στασιμότητα και η απασχόληση ακολουθεί την εποχική τάση της τουριστικής περιόδου με μεγάλο δυναμισμό. Η εκτέλεση του προϋπολογισμού υποστηρίζεται από την αύξηση εσόδων από φόρους και εισφορές, που εξασφάλισαν τα μέτρα του καλοκαιριού του 2015 και που αντισταθμίζουν την κόπωση σε έσοδα από φόρο εισοδήματος και φόρους κατανάλωσης, ενώ η συγκράτηση δαπανών συνοδεύεται από την εκ νέου αύξηση των οφειλών του κράτους.

 
-Το σχέδιο των κρίσιμων προαπαιτούμενων καθώς και των απαιτούμενων για την ολοκλήρωση του προγράμματος εκταμιεύσεων έως τον Ιούνιο 2016 περιλαμβάνει και πάλι μια σειρά από δράσεις άμεσης υλοποίησης που αφορούν τη φορολογία, την οργάνωση της φορολογικής διοίκησης, την είσπραξη οφειλών προς το κράτος, την πραγματοποίηση ελέγχων κατά της φοροδιαφυγής και την αύξηση της χρήσης πλαστικού χρήματος. Η διατύπωση των προτάσεων αυτών έχει πλέον ωριμάσει, καθώς επαναλαμβάνονται για πολλοστή φορά στα μνημόνια. Από την άλλη ενδιαφέρουσες και κρίσιμες για την ανάπτυξη μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στην αναβάθμιση της ποιότητας του προϋπολογισμού, μέσω του ελέγχου δημοσίων δαπανών και δημοσίων συμβάσεων, καθώς και σε αγορές, εκπαίδευση, υγεία και δικαιοσύνη, παραμένουν ακόμα σε επίπεδο στρατηγικού σχεδιασμού ή με χρόνο υλοποίησης μεταγενέστερο των κρίσιμων δημοσιονομικών μέτρων. Σε ό,τι αφορά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και τις συναφείς δικαστικές και φορολογικές προβλέψεις, περιλαμβάνονται σειρά μέτρων που συνολικά φαίνεται ότι θα καταστήσουν τη διαδικασία διαχείρισής τους λειτουργική, ενώ τα προαπαιτούμενα που αφορούν τις τράπεζες και την ΤτΕ εμφανίζονται ως ώριμα και με υψηλή πιθανότητα ομαλής υλοποίησης.

 
Αίσιο τέλος για την πρώτη αξιολόγηση!

Στο Eurogroup της 9/5/16, με τα φορολογικά και συνταξιοδοτικά μέτρα ετήσιας απόδοσης 2 π.μ. του ΑΕΠ (εξ ημίσεως για κάθε κατηγορία μέτρων), που νομοθετήθηκαν στις 8/5/16, και τα παραμετρικά μέτρα ύψους 1 π.μ. του ΑΕΠ, που έχει συμφωνηθεί να περάσουν από την Βουλή πριν από το επόμενο Eurogroup την 24/5/16, είναι η πρώτη φορά που στην ουσία συμφωνήθηκαν μέτρα λιτότητας σε βάθος τριετίας (2016-18), και διασφαλίζουν την επίτευξη στόχων για πρωτογενές πλεόνασμα 0,5 π.μ του ΑΕΠ το 2016, 1,75 π.μ. του ΑΕΠ το 2017 και 3,5 π.μ. του ΑΕΠ το 2018. Τα πρόσθετα μέτρα, πέραν των όσων έχουν ήδη ληφθεί, εξοικονομούν πόρους ισοδύναμους με ¾ π.μ. του ΑΕΠ για το 2016, 2 ¼ π.μ. του ΑΕΠ για το 2017 και 3 π.μ. του ΑΕΠ για το 2018. Ειδικότερα για το 2016, ο προϋπολογισμός του 2016 προέβλεπε στόχο πρωτογενούς πλεονάσματος 0,5 π.μ. του ΑΕΠ ή €878 εκατ. Σήμερα εκτιμάται ότι το δημοσιονομικό κενό για το 2016 ανέρχεται σε €1.271 εκατ., δηλαδή, χωρίς τη λήψη πρόσθετων μέτρων, το πρωτογενές ισοζύγιο θα διαμορφωνόταν σε έλλειμμα ύψους €393 εκατ., καθώς πολλά από τα μέτρα του προϋπολογισμού του 2016 ήσαν υπερεκτιμημένης απόδοσης. Σε κάθε περίπτωση, η επίτευξη του στόχου του 2016, που βασιζόταν σε παρεμβάσεις €5,7 δις , διασφαλίζεται πλέον με πρόσθετα μέτρα €1,5 δις. Για να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό του 2016-18, η κυβέρνηση φαίνεται ότι έχει συμφωνήσει να λάβει πρόσθετα μέτρα με ετήσια απόδοση 5,6 δις μέχρι το 2018, εκ των οποίων €1.993 εκατ. θα προέλθουν από την μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, €1.909 εκατ. από αλλαγές στην φορολογία εισοδήματος και €1.719 εκατ. από διάφορα άλλα παραμετρικά μέτρα. Τα τελευταία περιλαμβάνουν €437 εκατ. από την αύξηση του βασικού συντελεστή του ΦΠΑ από 23% σε 24%, €432 εκατ. από μείωση του μισθολογικού κόστους του δημοσίου και την φορολογία αυτοκινήτων (εκ των οποίων €350 εκατ. αφορούν κυρίως σε πάγωμα αμοιβών στο ειδικό μισθολόγιο), και, τέλος, €851 εκατ. από λοιπά φορολογικά μέτρα, όπως φόροι κατανάλωσης στην ενέργεια, τα αλκοολούχα ποτά (περιλαμβανομένης της μπύρας), τον καπνό, το ηλεκτρονικό τσιγάρο, τον καφέ, τα τυχερά παιχνίδια, τη χρήση του Διαδικτύου και την καλωδιακή τηλεόραση, τις επενδύσεις σε Αμοιβαία Κεφάλαια, και τις διανυκτερεύσεις σε ξενοδοχείο. Σημειώνεται ότι τα μέτρα του ΦΠΑ και των φόρων κατανάλωσης προβλέπεται να εφαρμοσθούν σχεδόν άμεσα και να επιβαρύνουν τα εισοδήματα των νοικοκυριών κατά €1.288 εκατ. ετησίως (€566 εκατ. στο υπόλοιπο του 2016). Η απόδοση των μέτρων κατ’ έτος εμφανίζεται στον Πίνακα 1.

Οι συνθήκες ρευστότητας στην οικονομία αναμένεται να βελτιωθούν με την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης, καθώς η εκταμίευση πόρων αναμένεται να οδηγήσει σε μερική εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα (5,6 δις το Μάρτιο του 2016) ενώ ευεργετική για τράπεζες και επιχειρήσεις θα είναι και η επίδραση των μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης που έχει λάβει η ΕΚΤ.. Με βάση, το 3ο Μνημόνιο, η ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης αναμένεται να επιτρέψει την εκταμίευση δόσεων ύψους €5,7 δις, που εκκρεμούν από το 2015, και μέρος ενδεχομένως των €9,6 δις που προβλέπονται στο α’ εξάμηνο του 2016, από τις οποίες €3 δις συνολικά αφορούν σε πληρωμές ληξιπρόθεσμων οφειλών (Πίνακας 1).

Στο Eurogroup της 9/5/16, συμφωνήθηκαν, επίσης, τα προαπαιτούμενα της εκταμίευσης της δεύτερης δόσης του 3ου Μνημονίου, μετά την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης, που περιλαμβάνουν, πέραν των δημοσιονομικών μέτρων ως ανωτέρω, και τα ακόλουθα:

α) τη νομοθέτηση ενός μηχανισμού ετοιμότητας λήψης ενός προσυμφωνημένου πακέτου πρόσθετων μέτρων, περιλαμβανομένων και μέτρων περικοπής δαπανών, κάθε φορά που διαπιστώνεται ότι τίθεται σε αμφιβολία, με βάση τις εξελίξεις, η επίτευξη των ετησίων στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα. Στο πλαίσιο αυτό, τυχόν μέτρα προσωρινού χαρακτήρα θα πρέπει σε εύλογο χρονικό διάστημα να αντικαθίστανται από μέτρα μόνιμου χαρακτήρα. Ο μηχανισμός δεν θα ενεργοποιείται, σε περίπτωση συμβάντων για τα οποία η κυβέρνηση δεν φέρει ευθύνη, που θα έχουν, όμως, εκ των προτέρων ταυτοποιηθεί.

β) την άμεση απελευθέρωση της δευτερογενούς αγοράςπροβληματικών δανείων (περιλαμβανομένων και εξυπηρετούμενων δανείων), με την προσωρινή εξαίρεση μικρών δανείων με εγγύηση την πρώτη κατοικία του πιστούχου.

γ) τη ψήφιση νόμου με τον οποίο, συνίσταται το Ελληνικό Ταμείο Επενδύσεων και Αποκρατικοποιήσεων, περιλαμβανομένης της αρχικής μεταφοράς περιουσιακών στοιχείων προς αξιοποίηση.

Συμφωνήθηκε επίσης η έναρξη διαβουλεύσεων για την ελάφρυνση του ελληνικού δημοσίου χρέους, εξαιρουμένης της ονομαστικής απομείωσης (“κουρέματος”), αμέσως μετά την πλήρη εφαρμογή όλων των προαπαιτουμένων εκταμίευσης για την 1η αξιολόγηση ως ανωτέρω. Η βιωσιμότητα του χρέους θα κρίνεται από τη διατήρηση των ακαθαρίστων δανειακών αναγκών (δημοσιονομικό ισοζύγιο συν χρεολύσια) ως ποσοστού του ΑΕΠ σε συγκεκριμένο επίπεδο που θα προσδιορισθεί. Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία, το χρέος θεωρείται βιώσιμο όταν ο λόγος αυτός δεν υπερβαίνει το 15%. Τα μέτρα ελάφρυνσης θα εισάγονται προς εφαρμογή σταδιακά, στην βάση αυστηρής υλοποίησης των συμφωνηθέντων στο πλαίσιο του προγράμματος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας. Η ελάφρυνση του χρέους θα πρέπει, επίσης, να εντάσσεται σε ένα πλαίσιο πρόσβασης στις αγορές, εξομάλυνσης των πληρωμών εξυπηρέτησης του χρέους, δημοσιονομικής προσαρμογής σε συνεχή βάση (ακόμη και μετά το τέλος του προγράμματος) και, τέλος, ευελιξίας στην εφαρμογή ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι αβεβαιότητες στη μελλοντική εξέλιξη του ρυθμού ανάπτυξης και των επιτοκίων. Οι μορφές ελάφρυνσης του χρέους θα κυμαίνονται από τεχνικές διαχείρισης παθητικού βραχυπρόθεσμα, σε επέκταση των περιόδων χάριτος και αποπληρωμής των δανείων μεσοπρόθεσμα (μετά το τέλος του προγράμματος), καθώς και σε επιστροφή των κερδών των κεντρικών τραπεζών από την κατοχή ελληνικών ομολόγων (SNP και ANFA) ύψους €8 δις περίπου, και, περαιτέρω μέτρων αναδιάρθρωσης του χρέους μακροπρόθεσμα, εφόσον διαπιστωθεί ότι παρά τη διατήρηση του πρωτογενούς πλεονάσματος στο συμφωνηθέν επίπεδο (3,5 π.μ. του ΑΕΠ) απαιτούνται και πρόσθετα μέτρα για να διατηρηθεί ο λόγος των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών προς το ΑΕΠ στο επίπεδο που διασφαλίζει την βιωσιμότητα του χρέους. Παρά τη διαβεβαίωση, τέλος, των Ευρωπαϊκών εταίρων για τη χρηματοδοτική στήριξη της Ελλάδας μέσω του πλαισίου ελάφρυνσης του χρέους και την υιοθέτηση του μηχανισμού ετοιμότητας λήψης πρόσθετων μέτρων, η συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα μέσω νέας χρηματοδότησης παραμένει αβέβαιη. Πάντως, το μίγμα πολιτικής που έχει συμφωνηθεί με τους εταίρους εμπεριέχει ρυθμίσεις και παρεμβάσεις που καταστρέφουν τα κίνητρα για εργασία και για άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, λόγω της υπερφορολόγησης της ιδιωτικής οικονομίας, και, κυρίως, των συνεπών φορολογουμένων και ασφαλισμένων στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Η όξυνση της φοροδιαφυγής λόγω της συνεχώς αυξανόμενης φορολογικής επιβάρυνσης, αναμένεται να πλήξει τις οργανωμένες επιχειρήσεις, που υφίστανται ήδη αθέμιτο ανταγωνισμό από όσους συστηματικά φοροδιαφεύγουν και/ή εκμεταλλεύονται τη «μαύρη» αγορά εργασίας. Γι’ αυτό το λόγο είναι αμφίβολο κατά πόσον τα οφέλη από την τόνωση της αξιοπιστίας της χώρας λόγω της ψήφισης, εμπροσθοβαρώς, όλων των δημοσιονομικών μέτρων προσαρμογής, μπορούν να αντισταθμίσουν τις υφεσιακές επιπτώσεις του γιγαντιαίου προγράμματος λιτότητας που ακολουθείται. Σε κάθε περίπτωση, μετά την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τη δημοσιονομική προσαρμογή της τριετίας 2016-18, επαφίεται πλέον στην κυβέρνηση να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην υλοποίηση των διαθρωτικών μέτρων της συμφωνίας, που αποτελούν και την καλύτερη εγγύηση για την ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας και την έξοδο από την κρίση.