ΙΟΒΕ: «Ο τουρισμός αποτελεί κεντρικό πυλώνα ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας με σημαντική συνεισφορά στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν και στις επενδύσεις»
• Η ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα υποστηρίζει συνολικά 741 χιλ. θέσεις απασχόλησης
• Η τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην αναβάθμιση της ποιότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος
• Ο τουρισμός μαζί με τη ναυτιλία αποτελούν τους πιο εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, με ιδιαίτερα θετική συνεισφορά στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών
Κυκλοφόρησε σήμερα η έρευνα του ΙΟΒΕ με τίτλο «Η απασχόληση στον τουριστικό τομέα.» Τα κύρια συμπεράσματα έχουν ως εξής :
• Η άμεση απασχόληση στον τουρισμό το 2011 εκτιμάται στις 311 χιλ. απασχολούμενους, με βάση τα στοιχεία της έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ ως προς την κύρια θέση εργασίας
• Η εκτίμηση αυτή αντιστοιχεί στο 8% της συνολικής απασχόλησης της χώρας
• Το μέγεθος της απασχόλησης είναι υψηλότερο εφόσον συνεκτιμηθούν οι θέσεις εργασίας (κύρια και συμπληρωματική εργασία) που συνδέονται με την ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος:
√ Με βάση εκτίμηση του δείκτη «Απασχολούμενοι ανά κλίνη» οι συνολικές θέσεις εργασίας που μπορεί να προσφέρει ο ξενοδοχειακός κλάδος τη θερινή περίοδο προσεγγίζουν τις 208 χιλ.
√ Η ενίσχυση επομένως της τουριστικής ζήτησης πέρα από τους καλοκαιρινούς μήνες θα έχει σημαντικά οφέλη στην τόνωση της απασχόλησης, αλλά και στην αύξηση των εργοδοτικών εισφορών
• Σύμφωνα και με τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης του ΙΟΒΕ για την επίδραση του τουρισμού στην ελληνική οικονομία, για κάθε 100 θέσεις άμεσης απασχόλησης που είναι αποτέλεσμα της τουριστικής δαπάνης και των επενδύσεων, υποστηρίζονται άλλες 130 θέσεις απασχόλησης συνολικά στους κλάδους που αποτελούν τους κυριότερους προμηθευτές των τουριστικών επιχειρήσεων, αλλά και σε εκείνους όπου κατευθύνεται, ως καταναλωτική δαπάνη, το εισόδημα των απασχολουμένων (στον τουριστικό τομέα και στους κύριους κλάδους-προμηθευτές).
Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής προκύπτει ότι η ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα υποστηρίζει συνολικά 741 χιλ. θέσεις απασχόλησης ( βλέπε ΙΝFO 1)
• Η πορεία της άμεσης απασχόλησης εμφανίζει στοιχεία συσχέτισης με την εξέλιξη των ξένων αφίξεων και ιδιαίτερα με τις τουριστικές εισπράξεις
• Η μέση απασχόληση στα ξενοδοχειακού τύπου καταλύματα, βάσει των στοιχείων της έρευνας Εργατικού Δυναμικού, είναι μικρότερη σε σχέση με άλλους ανταγωνιστικούς τουριστικούς προορισμούς στην Ευρώπη γεγονός που συνδέεται, εν μέρει, με την ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων που αποσκοπούν στην κάλυψη της εποχικής ζήτησης
• Το ποσοστό των απασχολούμενων στα καταλύματα που είναι απόφοιτοι της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι μικρότερο σε σχέση με κύριους ανταγωνιστικούς προορισμούς στην Ευρώπη
√ Η τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην αναβάθμιση της ποιότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.
Kεντρικός πυλώνας ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας με σημαντική συνεισφορά στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν και στις επενδύσεις o τουρισμός
Ο τουρισμός αποτελεί κεντρικό πυλώνα ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας με σημαντική συνεισφορά στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν και στις επενδύσεις.
Η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, η εκτεταμένη ακτογραμμή και το φυσικό περιβάλλον είναι ορισμένα από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που καθιστούν την Ελλάδα από τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως.
Παράλληλα, ο τουρισμός μαζί με τη ναυτιλία αποτελούν τους πιο εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, με ιδιαίτερα θετική συνεισφορά στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Σημαντική είναι επίσης η επίδραση στην απασχόληση, δεδομένου ότι αρκετά επαγγέλματα επηρεάζονται άμεσα, αλλά και έμμεσα από την ανάπτυξη του τουρισμού, καθώς κινητοποιεί ένα σημαντικό αριθμό παραγωγικών μονάδων που δραστηριοποιούνται για την κάλυψη της ζήτησης που δημιουργείται.
Σε μια περίοδο όπου οι επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης αποτυπώνονται με ιδιαίτερα αρνητικό τρόπο στην αγορά εργασίας, σκοπός της μελέτης αποτελεί η αποτύπωση των χαρακτηριστικών που επιδεικνύει η άμεση απασχόληση στον τουριστικό τομέα, της εργασίας δηλαδή στους κλάδους όπου η κύρια δραστηριότητα των επιχειρήσεων αφορά στην παροχή αγαθών και υπηρεσιών που είναι αποτέλεσμα της τουριστικής ζήτησης.
Η ενίσχυση εξάλλου της επιχειρηματικότητας και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας εντάσσεται στην αναγκαία κατεύθυνση προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας σε ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο, στο οποίο ο τουρισμός θα πρέπει να διαδραματίσει περισσότερο ενεργό ρόλο για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Στη μελέτη εξετάζεται το μέγεθος, αλλά και τα χαρακτηριστικά της άμεσης (ή τουριστικής) απασχόλησης.
Δεδομένου επίσης ότι τα ξενοδοχεία και τα παρόμοια καταλύματα αποτελούν βασικό στοιχείο του τουριστικού προϊόντος, χρησιμοποιούνται στατιστικά στοιχεία για την απασχόληση στον κλάδο, ως ένα μέσο αποτύπωσης των χαρακτηριστικών που επιδεικνύει η αγορά εργασίας στον τουριστικό τομέα συγκριτικά με το σύνολο της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας.
Ο τουρισμός συμβάλλει στην προώθηση της κοινωνικής συνοχής προσφέροντας αναπτυξιακές και επιχειρηματικές ευκαιρίες
• Το μέγεθος της τουριστικής απασχόλησης και τα χαρακτηριστικά της
Ο τουρισμός συμβάλλει στην προώθηση της κοινωνικής συνοχής προσφέροντας αναπτυξιακές και επιχειρηματικές ευκαιρίες ιδιαίτερα σε περιοχές της χώρας, όπως τις νησιωτικές, οι οποίες χαρακτηρίζονται από πληθυσμιακή συρρίκνωση, ενισχύοντας ταυτόχρονα το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων μέσα από τις θέσεις εργασίας που δημιουργεί.
Η δραστηριότητα στον τουριστικό τομέα χαρακτηρίζεται ως εντάσεως εργασίας, καθώς για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών που σχετίζονται με τη ζήτηση από τους επισκέπτες χρησιμοποιείται συγκριτικά περισσότερη εργασία από κεφαλαιουχικό εξοπλισμό. Χαρακτηριστικό επίσης γνώρισμα, αποτελεί η διακύμανση που επιδεικνύει στη διάρκεια του έτους, λόγω της εποχικότητας της ζήτησης με αποτέλεσμα να αυξάνεται σημαντικά κατά τους θερινούς μήνες.
Ωστόσο, η εκτίμηση της απασχόλησης εμφανίζει δυσκολίες λόγω των ιδιαιτεροτήτων που χαρακτηρίζουν τον τουριστικό τομέα.
Η κυριότερη σχετίζεται με το γεγονός ότι ο τουρισμός δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, αλλά ενσωματώνει ένα μεγάλο εύρος από υπηρεσίες.
Επομένως, για την εκτίμηση της απασχόλησης στον τουριστικό τομέα θα πρέπει να προσδιοριστούν οι οικονομικές δραστηριότητες (κλάδοι) που συμμετέχουν στην παραγωγή-διάθεση αγαθών και υπηρεσιών που σχετίζονται με την τουριστική κατανάλωση.
Τα παραπάνω χαρακτηριστικά υποδεικνύουν την ανάγκη υιοθέτησης υποθέσεων (βλέπε Παράρτημα) για την εκτίμηση της τουριστικής απασχόλησης. Ταυτόχρονα, προκειμένου να επιτυγχάνεται η διαχρονική σύγκριση, ο υπολογισμός της βασίζεται σε στοιχεία της έρευνας Εργατικού Δυναμικού (ΕΕΔ) -βλέπε INFO 2 -της ΕΛΣΤΑΤ με τη Στατιστική Ταξινόμηση Κλάδων του 2008 (ΣΤΑΚΟΔ-08) –βλέπε ΙΝFO ΣΗΜΕΙΩΜΑ παρακάτω -σε διψήφιο και τριψήφιο επίπεδο ανάλυσης.
Επισημαίνεται, ότι η εκτίμηση της απασχόλησης στην ΕΕΔ γίνεται με κριτήριο την κύρια απασχόληση και όχι τον αριθμό των θέσεων εργασίας.
Για παράδειγμα, ο κάτοικος ενός νησιού που απασχολείται στην αλιεία και παράλληλα ενοικιάζει δωμάτια κατά τη θερινή περίοδο σε επισκέπτες της περιοχής, θα καταγράφονταν (από την ΕΕΔ) ως απασχολούμενος στον κλάδο της ΣΤΑΚΟΔ-08 «Αλιεία και Υδατοκαλλιέργεια» και όχι ως απασχολούμενος στον κλάδο «Καταλύματα», εφόσον δηλώνει ως κύρια απασχόληση την εργασία του στην αλιεία.
Επομένως, η εκτίμηση της απασχόλησης στη μελέτη αυτή αφορά στον αριθμό των εργαζομένων των οποίων η κύρια θέση εργασίας τους εντοπίζεται σε κάποιο από τα τουριστικά επαγγέλματα.
Με βάση την παραπάνω προσέγγιση, η τουριστική απασχόληση στην Ελλάδα το 2011 εκτιμάται περίπου στις 311 χιλ. εργαζόμενους ή 8% του συνόλου των απασχολούμενων της χώρας (4.091 χιλ.), με το ήμισυ των εργαζομένων να καταγράφεται στην εστίαση και στις υπηρεσίες καταλύματος (Διάγραμμα 2.1).
Ο αριθμός των απασχολούμενων στις οδικές μεταφορές εκτιμάται στις 57 χιλ. ( βλέπε INFO 3) στις θαλάσσιες μεταφορές (δηλαδή ακτοπλοΐα, επιχειρήσεις θαλάσσιου τουρισμού κ.ά.) στις 26 χιλ., στην Ψυχαγωγία-Πολιτισμός (η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει και τους απασχολούμενους στα Μουσεία) στις 12 χιλ. –όσοι περίπου και στα Ταξιδιωτικά γραφεία, ενώ μικρότερος είναι ο αριθμός των απασχολούμενων στην ενοικίαση αυτοκινήτων και στη διοργάνωση συνεδρίων.
Η εκτίμηση της τουριστικής απασχόλησης αφορά στο μέσο ετήσιο όρο, γεγονός που δεν αποτυπώνει τη διακύμανση κατά τη διάρκεια της χαμηλής περιόδου όσο και κατά την περίοδο αιχμής.
Έτσι, η κορύφωση της τουριστικής ζήτησης στη διάρκεια του γ’ τριμήνου (περίοδος Ιουλίου-Σεπτεμβρίου) έχει ως αποτέλεσμα η απασχόληση στον τουρισμό να είναι υψηλότερη κατά 24 χιλ. άτομα σε σχέση με τη μέση ετήσια τουριστική απασχόληση το 2011 .
Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, η σημαντικότερη άνοδος (βλέπε INFO 4) καταγράφεται στα Καταλύματα (+21% μεταξύ γ’ και β’ τριμήνου) με αποτέλεσμα να ανέρχεται στους 83 χιλ. απασχολούμενους.
Όσον αφορά στη διαχρονική εξέλιξη, η τουριστική απασχόληση (με βάση την κύρια θέση εργασίας) κινείται πτωτικά με συνέπεια ο αριθμός των εργαζομένων να έχει μειωθεί συνολικά κατά 11% (ή 40,5 χιλ. εργαζόμενους) την τελευταία τριετία.
Η τάση αυτή είναι πιο έντονη στα Ταξιδιωτικά πρακτορεία όπου η κάμψη έχει ως αποτέλεσμα ο αριθμός των απασχολούμενων το 2011 (12,1 χιλ.) να έχει υποχωρήσει στο μισό συγκριτικά με το 2006.
Η τάση αυτή αποδίδεται κυρίως στην ανάπτυξη των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στον τουρισμό (ηλεκτρονικός τουρισμός), καθώς η διείσδυση των νέων τεχνολογιών και του διαδικτύου στην αγορά και πώληση τουριστικών υπηρεσιών, έχει αντικαταστήσει σημαντικά τις υπηρεσίες που στο παρελθόν προσφέρονταν από τους ταξιδιωτικούς πράκτορες.
Από την άλλη πλευρά, η πορεία της άμεσης απασχόλησης στον τουρισμό σε σύγκριση με κύρια μεγέθη του τουρισμού, ιδιαίτερα με τις τουριστικές εισπράξεις, επιδεικνύει συσχέτιση τουλάχιστον για την τετραετία 2007-2011.
Με βάση την ετήσια (ποσοστιαία) μεταβολή η εξέλιξη των μεγεθών αυτών είναι παρόμοια, αλλά διαφέρει η ένταση.
Για παράδειγμα, η ανοδική πορεία των εισπράξεων το 2008 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, συνοδεύτηκε από άνοδο της τουριστικής απασχόλησης στη χώρα, σε αντίθεση με το 2009 όπου η απασχόληση στους συναφείς με τον τουρισμό κλάδους ακολουθεί την πτωτική πορεία των αφίξεων και των εσόδων αντίστοιχα (βλέπε INFO 5).
Η επίδραση της πορείας του τουρισμού στην άμεση απασχόληση αποτυπώνεται και στη διάρκεια του 2011, καθώς η κάμψη που καταγράφεται είναι ηπιότερη εκείνης στο σύνολο της εγχώριας απασχόλησης (-6,8%).
Παρά το γεγονός ότι ο εισερχόμενος τουρισμός στην Ελλάδα ανέκαμψε το 2011, βάσει των αφίξεων και των εσόδων, η σημαντική ύφεση της ελληνικής οικονομίας ασκεί αρνητική επίδραση στον ημεδαπό τουρισμό, η συνεισφορά του οποίου υπήρξε σημαντική στην ανάπτυξη της εγχώριας τουριστικής δραστηριότητας την τελευταία δεκαετία.
Η συμβολή του τουρισμού στην έμμεση απασχόληση και στη συνολική απασχόληση
Εκτός από την άμεση απασχόληση, σημαντική είναι επίσης η συμβολή του τουρισμού στην έμμεση απασχόληση, δηλαδή στις θέσεις εργασίας οι οποίες υποστηρίζονται στους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας που αποτελούν τους κυριότερους προμηθευτές των τουριστικών επιχειρήσεων για την παραγωγή των υπηρεσιών τους.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης του ΙΟΒΕ ( βλέπε INFO 6) για την επίδραση του τουρισμού στην ελληνική οικονομία το σύνολο της άμεσης και έμμεσης επίδρασης στην απασχόληση το 2010 εκτιμάται σε 446 χιλ. θέσεις εργασίας εκ των οποίων οι 320 χιλ. περίπου αφορούν στην άμεση απασχόληση και οι υπόλοιπες 126 χιλ. στην έμμεση απασχόληση.
Λαμβάνοντας υπόψη επιπλέον, ότι το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων (μισθών) που αποκομίζουν οι εργαζόμενοι στις τουριστικές επιχειρήσεις και στους κύριους προμηθευτές-κλάδους του τουρισμού κατευθύνονται στην κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών (π.χ. διατροφή, στέγαση, εκπαίδευση, περίθαλψη, ψυχαγωγία κ.ά.) προκύπτει ότι η καταναλωτική δαπάνη από την πλευρά των νοικοκυριών κατά το μήκος της αλυσίδας αξίας των τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών (την προκαλούμενη δηλαδή επίδραση) υποστηρίζει άλλες 295 χιλ. περίπου θέσεις απασχόλησης στην ελληνική οικονομία (Διάγραμμα 2.4).
Έτσι η συνολική επίδραση στην απασχόληση από την ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα προσεγγίζει το 1/6 των απασχολουμένων της χώρας (741 χιλ. σύμφωνα με την εκτίμηση της μελέτης). Η εκτίμηση αυτή υποδεικνύει ότι για κάθε 100 θέσεις εργασίας στην άμεση τουριστική απασχόληση υποστηρίζονται άλλες 130 θέσεις συνολικά σε άλλους κλάδους της ελληνικής οικονομίας ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης του τουρισμού στη χώρα.
Σημαντική η συνεισφορά του τουρισμού στην άμεση και έμμεση απασχόληση
Συμπεράσματα:
Η άμεση (ή τουριστική) απασχόληση στον τουριστικό τομέα εκτιμάται σε 311 χιλ. απασχολούμενους το 2011, αποτελεί δηλαδή το 8% περίπου της συνολικής απασχόλησης της χώρας με βάση την κύρια θέση εργασίας.
Ωστόσο, είναι υψηλότερη εφόσον συνεκτιμηθεί ότι μεγάλος αριθμός εργαζομένων απασχολείται συμπληρωματικά σε κάποια θέση εργασίας που σχετίζεται με την παροχή τουριστικών υπηρεσιών.
Η τάση αυτή παρατηρείται σε μεγαλύτερο βαθμό στις τουριστικά αναπτυγμένες περιοχές της χώρας, ιδιαίτερα την περίοδο του καλοκαιριού όταν και κορυφώνεται η τουριστική ζήτηση.
Για παράδειγμα, στον κλάδο των υπηρεσιών καταλύματος η εκτίμηση για τις συνολικές θέσεις εργασίας στη διάρκεια της θερινής περιόδου, όταν και κορυφώνεται η τουριστική ζήτηση, είναι υπερδιπλάσια (βάσει του δείκτη Απασχολούμενοι ανά Κλίνη) από εκείνη της έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ.
Σημαντική είναι επίσης η συνεισφορά του τουρισμού στην έμμεση απασχόληση, η οποία σχετίζεται με τις θέσεις εργασίας που δημιουργούνται στους κλάδους που αποτελούν τους κυριότερους προμηθευτές των τουριστικών επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης του ΙΟΒΕ για την επίδραση του τουρισμού στην ελληνική οικονομία, η άμεση και έμμεση απασχόληση (το 2010) εκτιμάται σε 446 χιλ., ενώ η συνολική επίδραση στην απασχόληση υπολογίζεται σε 741 χιλ. περίπου, το 1/6 δηλαδή της συνολικής απασχόλησης της χώρας.
Η εκτίμηση που προκύπτει από τη χρήση του υποδείγματος εισροών-εκροών του Leontief, υποδεικνύει ότι για κάθε 100 θέσεις άμεσης απασχόλησης στην Ελλάδα που είναι αποτέλεσμα της τουριστικής δαπάνης και των επενδύσεων για τη βελτίωση του τουριστικού προϊόντος, υποστηρίζονται συνολικά άλλες 130 θέσεις εργασίας σε κλάδους-προμηθευτές των τουριστικών επιχειρήσεων, αλλά και στους κλάδους εκείνους όπου κατευθύνεται ως καταναλωτική δαπάνη το εισόδημα που δημιουργείται (από την άμεση και την έμμεση απασχόληση).
Επιπλέον, από την εξέταση της πορείας των αφίξεων ξένων επισκεπτών και των ταξιδιωτικών εισπράξεων, προκύπτει συσχέτιση των μεγεθών με την τουριστική απασχόληση, καθώς η κάμψη στις αφίξεις και στα έσοδα στη διάρκεια ενός έτους (σε σχέση με το προηγούμενο) συνοδεύεται και από υποχώρηση της τουριστικής απασχόλησης, αλλά και το αντίστροφο.
Ενδεικτικά, η ανοδική πορεία των ταξιδιωτικών εισπράξεων (+3%) το 2008 συνοδεύτηκε από άνοδο της τουριστικής απασχόλησης στη χώρα (+2%), σε αντίθεση με το 2009 όπου η απασχόληση στους συναφείς με τον τουρισμό κλάδους ακολουθεί την πτωτική πορεία των αφίξεων (-6%) και των εσόδων (-11%) αντίστοιχα.
Λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά της απασχόλησης στις υπηρεσίες καταλύματος – προϊόν που συνδέεται άμεσα με την τουριστική ζήτηση, προκύπτει ότι η μέση απασχόληση στα ξενοδοχειακού τύπου καταλύματα της χώρας είναι μικρότερη σε σχέση με άλλους τουριστικούς προορισμούς στην Ευρώπη.
Το γεγονός αυτό αντανακλά, σε σημαντικό βαθμό, την ύπαρξη μικρών επιχειρήσεων (μέση δυναμικότητα 78 κλίνες ανά μονάδα) που κυρίως αποσκοπούν στην κάλυψη της εποχικής ζήτησης.
Διαπιστώνεται επίσης, η μεγαλύτερη συμμετοχή της γυναικείας απασχόλησης, τάση αντίθετη με εκείνη για το σύνολο της απασχόλησης στους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας.
Αξιοσημείωτο γνώρισμα της διάρθρωσης της απασχόλησης στον τουριστικό τομέα αποτελεί και η μικρότερη συμμετοχή απασχολούμενων οι οποίοι είναι απόφοιτοι της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (16%).
Η τάση αυτή αποδίδεται, εν μέρει, στο γεγονός ότι ο τουρισμός αποτελεί τομέα έντασης εργασίας, με αποτέλεσμα να αξιοποιεί προσωπικό με χαμηλότερο βαθμό εξειδίκευσης.
Ταυτόχρονα όμως, αναδεικνύει την αδυναμία πολλών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τουριστικό τομέα να προσελκύσουν ανθρώπινο δυναμικό με ειδίκευση σε κάποιο επιστημονικό αντικείμενο, λόγω των πολλών μικρών μονάδων που αναπτύσσονται στο πρότυπο της οικογενειακής επιχείρησης, όσο και της εποχικής δραστηριότητας η οποία λειτουργεί ανασταλτικά για τα άτομα που επιθυμούν να προσφέρουν την εργασία τους σε συστηματική (δωδεκάμηνη) βάση.
Ως προς αυτό το χαρακτηριστικό μάλιστα καταγράφεται διαφορά σε σχέση με άλλους ευρωπαϊκούς ανταγωνιστικούς προορισμούς, καθώς το ποσοστό των απασχολούμενων στις υπηρεσίες καταλύματος που είναι απόφοιτοι της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι κατά μέσο όρο υψηλότερο σε σχέση με την Ελλάδα.
Το γεγονός αυτό, αναδεικνύει το σημαντικό ρόλο της τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης που θα πρέπει να αναπτυχθεί στην Ελλάδα στο πλαίσιο της αναβάθμισης των προσφερόμενων τουριστικών υπηρεσιών και της ανάδειξης της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος.
INFO ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Κύριες παραδοχές για την εκτίμηση της άμεσης τουριστικής απασχόλησης
Ο πίνακας 5.1 απεικονίζει τους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, βάσει της ΣΤΑΚΟΔ-08 με βάση τους οποίους υπολογίζεται η τουριστική απασχόληση.
Ο προσδιορισμός των παραπάνω κλάδων απορρέει από το γεγονός ότι η σύνδεση ενός προϊόντος με τον τουρισμό καθορίζεται από την ιδιότητα του καταναλωτή ως επισκέπτη σε έναν προορισμό.
Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιείται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού ο όρος «τουριστικό χαρακτηριστικό προϊόν» ( Σημείωση 1) για να περιγράψει αγαθά και υπηρεσίες η ζήτηση των οποίων θα ήταν πολύ μικρή σε μια οικονομία όπου ο τουρισμός δεν θα είχε αναπτυχθεί.
Επομένως, οι κατηγορίες προϊόντων που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση της τουριστικής δαπάνης συνδέονται με τις ανάγκες ενός επισκέπτη σε μια περιοχή που δεν αποτελεί τον τόπο μόνιμης κατοικίας του και διακρίνονται στα πακέτα ταξιδιών-διακοπών, στα καταλύματα, στην διατροφή (φαγητό και ποτά), στις μεταφορές, στις ψυχαγωγικές-πολιτιστικές δραστηριότητες και στις αγορές αναμνηστικών, αλλά και προϊόντων καθημερινής χρήσης.
Για τους κλάδους των Υπηρεσιών καταλύματος (κλάδος 55), των Μεταφορών επιβατών (κλάδοι 49.1, 49.3, 50.1 και 51.1), της Ενοικίασης αυτοκινήτων (κλάδος 77.1), των Ταξιδιωτικών πρακτορείων (κλάδος 79), των Δραστηριοτήτων μουσείων-πολιτιστικών εκδηλώσεων (κλάδος 91.0) και της Διοργάνωσης Εμπορικών εκθέσεων-Συνεδρίων (κλάδος 82.3) λαμβάνεται το σύνολο των απασχολούμενων, δεδομένου ότι οι υπηρεσίες αυτές είναι, κατά κύριο λόγο, άμεσα συνδεδεμένες με τον τουριστικό τομέα.
Διαφορετικός όμως, είναι ο τρόπος εκτίμησης της απασχόλησης που υιοθετείται αναφορικά με τις υπηρεσίες εστίασης (δηλαδή τα εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία, μπαρ, καφετέριες κ.ά.) δεδομένου ότι η ζήτηση, αν και επηρεάζεται από την τουριστική κατανάλωση, προέρχεται σε μεγάλο βαθμό και από τους μόνιμους κατοίκους μιας περιοχής.
Αντίστοιχη προσέγγιση ακολουθείται και για τις κατηγορίες των Ψυχαγωγικών-Αθλητικών δραστηριοτήτων (κλάδος 93), αλλά και για τις αγορές καταναλωτικών προϊόντων (κλάδος 47.2), όπου για την εκτίμηση της άμεσης απασχόλησης θα πρέπει να προσμετράται ένα τμήμα του συνόλου των απασχολουμένων.
Δεδομένου ότι η απασχόληση σχετικά με την παροχή των συγκεκριμένων αγαθών-υπηρεσιών είναι υψηλότερη σε περιοχές με σημαντικό αριθμό επισκεπτών, εκτιμάται – από τα στοιχεία του Μητρώου επιχειρήσεων της ΕΛΣΤΑΤ – η διάρθρωση των επιχειρήσεων στους αντίστοιχους κλάδους (ως ποσοστό του συνόλου της χώρας).
Ως περιοχές με υψηλή τουριστική κίνηση θεωρούνται, βάσει του αριθμού των διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχειακού τύπου καταλύματα και κατασκηνώσεις της χώρας, η νησιωτική Ελλάδα και η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας όπου το 2010 πραγματοποιήθηκαν τα ¾ περίπου του συνολικών διανυκτερεύσεων.
(Λαμβάνοντας για την εκτίμηση το σύνολο της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας γίνεται η υπόθεση ότι το ποσοστό επιχειρήσεων του νομού Θεσσαλονίκης (του δεύτερου πιο πολυπληθή νομού της χώρας) αντισταθμίζει το ποσοστό επιχειρήσεων που άμεσα επηρεάζονται από την τουριστική δραστηριότητα στην Αττική, όπου επίσης αποτελεί περιοχή (Αθήνα, νησιά Αργοσαρωνικού, Κύθηρα, Αντικύθηρα) με ανεπτυγμένο τουριστικό προϊόν.)
Για τις περιοχές αυτές το ποσοστό των επιχειρήσεων στον κλάδο των Υπηρεσιών εστίασης ως προς το συνολικό αριθμό της χώρας ανέρχεται σε 41% .
Το ποσοστό αυτό επί τον αριθμό της συνολικής απασχόλησης στον κλάδο το 2011 (231 χιλ.) αποτελεί την εκτίμηση της άμεσης επίδρασης του τουρισμού στην απασχόληση για τις Υπηρεσίες Εστίασης.
Με την ίδια προσέγγιση, το ποσοστό των επιχειρήσεων στις Ψυχαγωγικές-Αθλητικές δραστηριότητες που δραστηριοποιούνται στις τουριστικά αναπτυγμένες περιοχές της χώρας ανέρχεται στο 31% (Διάγραμμα 5.1Β).
Σημείωση 1: Τουριστικά χαρακτηριστικό προϊόν ορίζεται το προϊόν που πληροί ένα ή και τα δύο από τα παρακάτω κριτήρια:
α) Η τουριστική δαπάνη για το προϊόν αποτελεί σημαντικό μέρος της συνολικής τουριστικής δαπάνης
β) Η τουριστική δαπάνη για το προϊόν αντιπροσωπεύει σημαντικό τμήμα της συνολικής του προσφοράς στην οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι η προσφορά ενός τουριστικά χαρακτηριστικού προϊόντος θα περιορίζονταν σημαντικά εφόσον δεν υπήρχαν επισκέπτες σε μια περιοχή [IRTS 2008 §5.10].
INFO 1: Η μελέτη «Επίδραση του τουρισμού στην Ελληνική Oικονομία», ΙΟΒΕ, Σεπτέμβριος 2012, είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του ΙΟΒΕ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εκτίμηση αυτή βασίζεται σε στοιχεία του 2010 και όχι σε στοιχεία του 2011 που παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση. Ωστόσο, ως προς τη σχετική επίδραση του κλάδου στην απασχόλησης δεν αναμένεται σημαντική διαφοροποίηση στην εκτίμηση του σχετικού πολλαπλασιαστή για το 2011.
INFO 2 : Η Έρευνα Εργατικού Δυναμικού είναι δειγματοληπτική έρευνα και καλύπτει τον πληθυσμό των ιδιωτικών νοικοκυριών, με σκοπό την παροχή συγκρίσιμων στατιστικών στοιχείων για την απασχόληση και την ανεργία στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
INFO 3: Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας Εργατικού Δυναμικού οι απασχολούμενοι στις Χερσαίες μεταφορές επιβατών (Κλάδος 49.3, ΣΤΑΚΟΔ-08) ανέρχονται σε 68 χιλ. το 2011. Από την εκτίμηση αυτή έχουν αφαιρεθεί οι απασχολούμενοι στα μέσα μαζικής μεταφοράς (ΕΘΕΛ, ΗΛΠΑΠ, ΗΣΑΠ, ΑΜΕΛ, ΤΡΑΜ, ΟΑΣΑ) οι οποίοι σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΟΙΚ κυμαίνονται στις 10,8 χιλ. Επισημαίνεται επίσης, ότι στην εκτίμηση για την απασχόληση στις οδικές μεταφορές περιλαμβάνεται το σύνολο της απασχόλησης στην δραστηριότητα «Εκμετάλλευση ταξί, Κλάδος 49.32 της ΣΤΑΚΟΔ-08).
INFO 4: Ποσοστιαία μεταβολή μεταξύ τριμήνων του ίδιου έτους.
INFO 5 : Η εκτίμηση της απασχόλησης για τα έτη 2006 και 2007 βασίζεται στη Στατιστική ταξινόμηση των κλάδων του 2003 (ΣΤΑΚΟΔ-03), ενώ από το 2008 και έπειτα στην ΣΤΑΚΟΔ-08.
INFO 6: Τα αποτελέσματα της μελέτης «Η επίδραση του τουρισμού στην ελληνική οικονομία» για το ΑΕΠ και την απασχόληση βασίζονται σε στοιχεία για το 2010. Δεδομένου ότι τα στοιχεία που παρουσιάζονται στην παρούσα μελέτη για την άμεση Τουριστική απασχόληση αφορούν στο 2011, γίνεται η εκτίμηση του αντίστοιχου μεγέθους για το 2010, με βάση τη μεθοδολογία που αναπτύχθηκε στην προηγούμενη ενότητα, προκειμένου να προκύψει η εκτίμηση του σχετικού πολλαπλασιαστή για την απασχόληση.
www.mywaypress.gr
