Ελληνική οικονομία: Μετέωρη ανάπτυξη μεταξύ αισιοδοξίας και διαρθρωτικών αγκυλώσεων
Το πραγματικό στοίχημα δεν είναι απλώς η επίτευξη προσωρινών ρυθμών ανάπτυξης, αλλά η θεμελίωση μιας οικονομίας ανθεκτικής, παραγωγικής και κοινωνικά δίκαιης, ικανής να σταθεί ανταγωνιστικά στο διεθνές περιβάλλον και να προσφέρει ένα βιώσιμο μέλλον στους πολίτες της
Η ελληνική οικονομία πορεύεται σε ένα μονοπάτι ανθεκτικής, αν και συγκρατημένης, ανάπτυξης, σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών. Ωστόσο, πίσω από τους αριθμούς και τις προβλέψεις, ελλοχεύουν σημαντικές προκλήσεις και διαρθρωτικές αδυναμίες που απαιτούν άμεση και αποφασιστική αντιμετώπιση. Το αφήγημα της “ταχύτατης οικονομίας” και του “νέου παραγωγικού μοντέλου” τίθεται υπό κρίση, καθώς καίρια ζητήματα παραμένουν άλυτα, θολώνοντας τον ορίζοντα για βιώσιμη ευημερία.
Η αισιόδοξη όψη: Ανάπτυξη, πλεονάσματα και το στοίχημα των επενδύσεων
Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) προβλέπει για την Ελλάδα ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 2% για το 2025 και 2,1% για το 2026. Παράλληλα, αναμένει πρωτογενή πλεονάσματα στο 2,1% και 2,2% του ΑΕΠ αντίστοιχα, με το δημόσιο χρέος να συνεχίζει την πτωτική του τροχιά, στοχεύοντας στο 140% του ΑΕΠ το 2026. Κινητήριος μοχλός αυτής της δυναμικής φαίνεται να είναι οι επενδύσεις, οι οποίες ενισχύθηκαν το τέταρτο τρίμηνο του 2024. Η αύξηση του ΑΕΠ προβλέπεται να παραμείνει ανθεκτική, υποστηριζόμενη από την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος και την ισχυρή αύξηση των επενδύσεων, ενισχυμένη από τις εκταμιεύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης. Οι εκταμιεύσεις αυτές προβλέπεται να αυξηθούν από 1,8% του ΑΕΠ το 2024 σε 3,6% το 2026, παρέχοντας υποστηρικτική δημοσιονομική πολιτική.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Κομισιόν αναγνωρίζει ότι η Ελλάδα συμμορφώνεται με τη συνιστώμενη μέγιστη αύξηση των καθαρών δαπανών, λαμβάνοντας υπόψη την ευελιξία που παρέχει η εθνική ρήτρα διαφυγής, ειδικά για αμυντικές δαπάνες.
Οι αστερίσκοι: Προειδοποιήσεις και διαρθρωτικές παθογένειες
Παρά την αισιοδοξία, οι διεθνείς οργανισμοί δεν παραλείπουν να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου. Ο ΟΟΣΑ επισημαίνει την επιτακτική ανάγκη για συνέχιση των μεταρρυθμίσεων που θα βελτιώσουν το επιχειρηματικό περιβάλλον και θα αμβλύνουν τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού. Η αύξηση των επενδύσεων χαρακτηρίζεται “κλειδί”, αλλά η επίτευξή της απαιτεί ελάφρυνση του ρυθμιστικού βάρους και βελτίωση των δεξιοτήτων των εργαζομένων.
Οι προκλήσεις που υπογραμμίζονται είναι πολλαπλές:
Ελλείψεις εργατικού δυναμικού και μισθοί: Παρά την αύξηση της απασχόλησης και των ονομαστικών μισθών, οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού παραμένουν ιστορικά υψηλές και μπορεί να μετριάσουν τη βελτίωση της απασχόλησης, στηρίζοντας όμως την ενίσχυση των μισθών. Ο ΟΟΣΑ προειδοποιεί πως αν η αύξηση των μισθών υπερβεί την αύξηση της παραγωγικότητας, οι εξαγωγές θα μπορούσαν να αποδυναμωθούν περαιτέρω.
Πληθωρισμός: Ο πληθωρισμός παρέμεινε υψηλός τον Απρίλιο (2,6%), με τον δομικό πληθωρισμό στο 3,89%, κυρίως λόγω των τιμών στις υπηρεσίες. Προβλέπεται αργή επιστροφή προς το 2% το 2026.
Δημόσιο χρέος και μελλοντικές πιέσεις: Το ακόμη υψηλό επίπεδο δημόσιου χρέους δημιουργεί μεσοπρόθεσμους κινδύνους. Η γήρανση του πληθυσμού και η κλιματική αλλαγή αυξάνουν τις μελλοντικές πιέσεις στις εγχώριες δαπάνες.
Χαμηλή παραγωγικότητα: Εξακολουθεί να αποτελεί τροχοπέδη για την ανταγωνιστικότητα και το βιοτικό επίπεδο.
Φοροδιαφυγή: Η ανάγκη για περαιτέρω μείωση της φοροδιαφυγής τονίζεται ως μέσο αύξησης των εσόδων και δημιουργίας περιθωρίων για στοχευμένες περικοπές κοινωνικών εισφορών.
Εξωτερικοί κίνδυνοι: Οι νέοι δασμοί των ΗΠΑ και η χαλάρωση της εξωτερικής ζήτησης, ιδίως από εταίρους της ΕΕ, αναμένεται να επιβραδύνουν την αύξηση των εξαγωγών. Ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι πλημμύρες του 2023, θα μπορούσαν επίσης να επηρεάσουν αρνητικά την εγχώρια ζήτηση.
Η Κομισιόν, από την πλευρά της, επισημαίνει ότι η Ελλάδα συνεχίζει να αντιμετωπίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες και υψηλή ανεργία, ενώ στην έκθεση κοινωνικής σύγκλισης λαμβάνει “κακό βαθμό”, με εντοπισμένες προκλήσεις για την ανοδική κοινωνική σύγκλιση.
Η κριτική ματιά: Υπάρχει πραγματικά “νέο μοντέλο”;
Σε αυτό το πλαίσιο των διεθνών εκτιμήσεων, έρχεται να προστεθεί η πιο αιχμηρή κριτική εγχώριων αναλυτών. Ο Γιώργος Κράλογλου, αρθρογραφώντας στο Capital.gr, αμφισβητεί ευθέως την αισιοδοξία και το αφήγημα περί ενός “νέου μοντέλου” για την ελληνική οικονομία. Θέτει καίρια ερωτήματα για την ετοιμότητα της χώρας να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που ο ίδιος ο ΟΟΣΑ επισημαίνει, όπως η πληθυσμιακή γήρανση και οι αυξημένες δημόσιες δαπάνες για συντάξεις και υγεία.
Ο αρθρογράφος υποστηρίζει ότι οι προτεραιότητες μοιάζουν ανεστραμμένες: αντί να εστιάζουμε στην προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων και στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων των 550.000 ανέργων, προετοιμαζόμαστε για αυξημένες δαπάνες χωρίς ουσιαστική παραγωγική βάση. Η έλλειψη προετοιμασίας για φυσικές καταστροφές και οι χρόνιες καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης επιδεινώνουν την αβεβαιότητα και υπονομεύουν τις δημόσιες επενδύσεις.
Το “οξύτατο γραφειοκρατικό πρόβλημα”, η “καθυστερημένη για δεκαετίες χωροταξία και πολεοδομία” και το “πανάρχαιο σύστημα αδειοδότησης” αποτελούν, σύμφωνα με τον Κράλογλου, ανυπέρβλητα εμπόδια που καθιστούν ανέφικτη την προσέλκυση μεγάλων ξένων επενδύσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να μετατοπιστούν από άλλες χώρες της περιοχής. Η δημιουργία επιτροπών και ομάδων εργασίας για τη μελέτη προβλημάτων αντί για την επίλυσή τους, διαιωνίζει την αδράνεια.
Από τις διαπιστώσεις στην πράξη
Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Οι θετικές προβλέψεις των διεθνών οργανισμών παρέχουν ένα παράθυρο ευκαιρίας, αλλά συνοδεύονται από σοβαρές προειδοποιήσεις που δεν πρέπει να αγνοηθούν. Η αύξηση των επενδύσεων, η αντιμετώπιση των ελλείψεων στην αγορά εργασίας μέσω της αναβάθμισης δεξιοτήτων και η επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι αδιαπραγμάτευτες προτεραιότητες.
Η κριτική για την έλλειψη ενός πραγματικά νέου, παραγωγικού και εξωστρεφούς μοντέλου, απαλλαγμένου από τις παθογένειες του παρελθόντος, είναι βάσιμη. Η χώρα δεν μπορεί να επαναπαύεται στις θετικές συγκυρίες ή στις εισροές από το Ταμείο Ανάκαμψης χωρίς να αντιμετωπίσει τις χρόνιες αγκυλώσεις που υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητά της. Η “μεγάλη εικόνα” αποκαλύπτει μια οικονομία που παλεύει να βρει τον βηματισμό της, μετέωρη μεταξύ της αισιοδοξίας των αριθμών και της σκληρής πραγματικότητας των διαρθρωτικών ελλειμμάτων. Το πραγματικό στοίχημα δεν είναι απλώς η επίτευξη προσωρινών ρυθμών ανάπτυξης, αλλά η θεμελίωση μιας οικονομίας ανθεκτικής, παραγωγικής και κοινωνικά δίκαιης, ικανής να σταθεί ανταγωνιστικά στο διεθνές περιβάλλον και να προσφέρει ένα βιώσιμο μέλλον στους πολίτες της.
Με πληροφορίες από moneyreview.gr, efsyn.gr, capital.gr
mywaypress.gr – Για προσεκτικούς αναγνώστες
