Χρειαζόμαστε πραγματικά ένα μεγαλύτερο ΔΝΤ;
Από: Desmond Lachman
«O John Maynard Keynes παρατήρησε περίφημα, “Όταν αλλάζουν τα γεγονότα, αλλάζω το μυαλό μου. Εσείς τι κάνετε, κύριε; “.
Προφανώς το ίδιο δεν μπορεί να λεχθεί και για το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ σχετικά με το κατάλληλο μέγεθος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Ενώ το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ είναι πολύ έτοιμο να υποστηρίξει την υπόθεση για ένα μεγαλύτερο ΔΝΤ, όταν οι περιστάσεις εμφανίζονται να δικαιολογούν μια τέτοια κίνηση, θα ήταν απρόθυμο να αναθεωρήσει την αξιολόγησή του, τώρα που οι μεταβαλλόμενες συνθήκες υποδεικνύουν ότι ένα μικρότερο ΔΝΤ είναι προτιμότερο.
Αμέσως πριν από την έναρξη της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους στις αρχές του 2010, οι κύριοι μέτοχοι του ΔΝΤ εξέταζαν εάν θα πρέπει να μειωθεί ο ρόλος του ΔΝΤ στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Οι παραδοσιακοί πελάτες του ΔΝΤ εμφανίστηκαν να είναι ιδιαίτερα απρόθυμοι να έρθουν και πάλι υπό την εποπτεία του ΔΝΤ.
Μετά την ασιατική κρίση του 1998, οι περισσότερες ασιατικές χώρες κινήθηκαν προς τα ευέλικτα συστήματα συναλλαγματικών ισοτιμιών και δημιούργησαν ουσιαστικά το οπλοστάσιο των διεθνών αποθεμάτων τους, με το σαφή σκοπό ότι δεν θα υπόκειντο ποτέ πάλι στους ταπεινωτικούς όρους που το ΔΝΤ επέβαλε στον δανεισμό του.
Μετά από τη λατινοαμερικάνικη κρίση συναλλαγματικής ισοτιμίας και τη ρωσική κρίση προς το τέλος της δεκαετίας του ’90, οι χώρες αυτές εξέφρασαν επίσης την ισχυρή αντιπάθειά τους στους όρους δανεισμού του ΔΝΤ
Για αρκετό καιρό, οι χώρες αυτές κινήθηκαν επίσης προς ευέλικτα συστήματα συναλλαγματικής ισοτιμίας, δημιούργησαν τα διεθνή αποθέματά τους, και επιδιόρθωσαν τους δύστροπους φορολογικούς τρόπους τους. Οι αλλαγές αυτές μείωσαν τις πιθανότητες ότι θα τους ήταν απαραίτητο το ΔΝΤ για οτιδήποτε, και τουλάχιστον όχι στην κλίμακα που το είχαν ανάγκη προηγουμένως.
Η έναρξη της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους του 2010 αιφνιδίασε τους Ευρωπαίους πολιτικούς και το ΔΝΤ και τους ενθάρρυνε να αλλάξουν πορεία.
Σκέφτηκαν ότι είναι επιτακτική ανάγκη το ΔΝΤ να πρέπει να διαδραματίσει -και πάλι-έναν κρίσιμο ρόλο χρηματοδότησης στην Ευρώπη, για να βοηθήσει το ευρώ από μια ενδεχόμενη κατάρρευση και να αποτρέψει μια ευρωπαϊκή τραπεζική κρίση, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα δεν ήταν σε θέση να δανείσουν, στην κλίμακα που απαιτείτο, για να αποτραπεί η διάχυση της κρίσης του ελληνικού χρέους στην υπόλοιπη ευρωπαϊκή οικονομική περιφέρεια.
Στο πλαίσιο αυτό, το Δεκέμβριο του 2010, το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών και τα άλλα υπουργεία Οικονομικών στον κόσμο, συμφώνησαν ότι θα ήταν επιθυμητό οι πόροι του ΔΝΤ που διατίθενται για δανεισμό να αυξηθούν (σε μια άνευ προηγουμένου 100% αύξηση) σε περίπου 720 δισ. δολάρια.
Από τον Δεκέμβριο του 2010, μια σειρά από νέα γεγονότα έχουν προκύψει τα οποία θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ πριν συνεχίσει να ωθείται στην ιδέα ότι χρειάζεται ακόμη επέκταση πόρων το ΔΝΤ .
Πρώτον, οι Ευρωπαίοι έχουν κάνει θεμελιώδεις θεσμικές αλλαγές που κάνουν μια μεγάλης κλίμακας οικονομική στήριξη του ΔΝΤ στην Ευρώπη περιττή.
Οι Ευρωπαίοι έχουν δημιουργήσει ένα μόνιμο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ) με δανειοδοτική ικανότητα ύψους 500 δισεκατομμυρίων € και με σαφή σκοπό την οικονομική βοήθεια της προσπάθειας προσαρμογής της ταραγμένης ευρωπαϊκής οικονομικής περιφέρειας.
Ακόμη πιο σημαντικό, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει ξεκινήσει ένα πρόγραμμα Νομισματικής συναλλαγής σύμφωνα με την οποία η ΕΚΤ έχει δεσμευθεί να αγοράσει απεριόριστες ποσότητες ομολόγων μιας χώρας μέλους με διάρκεια έως τριών ετών, υπό τον όρο η εν λόγω χώρα να έχει διαπραγματευθεί ένα πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής (ΕΜΣ) .
Μια δεύτερη αλλαγή που έχει συμβεί είναι ότι, όπως και στις περιπτώσεις της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, υπήρξε μια πραγματική πολιτική αντίδραση στην Ευρώπη κατά των σκληρών όρων που επέβαλε το ΔΝΤ σχετικά με τον δανεισμό του. Οι όροι αυτοί συνδέονται γενικώς με την καταθλιπτική κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομικής περιφέρειας και των εξαιρετικά υψηλών ευρωπαϊκών επιπέδων ανεργίας. Αυτό καθιστά πολιτικά απίθανο ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα θέλουν να δουν ένα μεγάλο μελλοντικό ρόλο του ΔΝΤ στις οικονομίες τους.
Μία τρίτη αλλαγή είναι ότι ο ογκώδης δανεισμός που παρέχει το ΔΝΤ προς χώρες όπως η Ελλάδα ήταν πιθανώς ένα μεγάλο λάθος.
Τέτοιο ύψος δανεισμού ματαίωσε την πρώιμη αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της χώρας, και στην πραγματικότητα παγίδευσε τους ευρωπαίους και διεθνείς φορολογούμενους του ιδιωτικού τομέα για συνέχιση του ασύνετου δανεισμού.
Επιβάρυνε επίσης τις πληγείσες χώρες στην περιφέρεια της Ευρώπης με ένα βουνό επίσημου χρέους που είναι δύσκολο να αναδιαρθρωθεί.
Εν ολίγοις, έχουμε έρθει τώρα σε έναν πλήρη κύκλο σε σχέση με την ανάγκη για αύξηση των πόρων του ΔΝΤ, και είμαστε στο σημείο όπου βρισκόμασταν πριν από την έναρξη της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους.
Αν οι ευρωπαϊκές χώρες δεν χρειάζονται πλέον τους πόρους του ΔΝΤ σε τέτοια κλίμακα, ποιο μέρος του κόσμου θα τους ήθελε; Φαίνεται εξαιρετικά αμφίβολο ότι οι χώρες της Ασίας ή της Λατινικής Αμερικής θα σπεύσουν να σηκώσουν τα χέρια τους. Εάν το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών θα αλλάξει τη γνώμη του για το θέμα των πόρων του ΔΝΤ, σύμφωνα με την αλλαγή των γεγονότων, είναι ένα εντελώς διαφορετικό θέμα.»
Desmond Lachman is a resident fellow at the American Enterprise Institute.
