Κλείσιμο του χάσματος εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου: Από τη ρητορική στην πράξη

Μια ξεχωριστή ανάλυση του ΟΗΕ  προειδοποίησε για στασιμότητα , όχι για πρόοδο, στα προβλεπόμενα μακροπρόθεσμα επίπεδα θέρμανσης. Οι τρομερές προειδοποιήσεις τείνουν να εμφανίζονται αμέσως πριν από τις ετήσιες συνόδους κορυφής του ΟΗΕ. Όμως, ενώ τονίζουν τα διακυβεύματα, είναι δύσκολο να συμπεράνουμε ότι μεταφράζονται απευθείας σε πραγματικές αλλαγές εθνικής πολιτικής.

 
Η έκθεση “Emissions Gap Report 2024”  του ΟΗΕ, η οποία αξιολογεί τις παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και εξετάζει το χάσμα μεταξύ των σημερινών πολιτικών και των στόχων που απαιτούνται για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η έκθεση αναλύει τις τάσεις στις εκπομπές, τις εθνικά καθορισμένες συνεισφορές (NDCs), τις δεσμεύσεις μηδενικών εκπομπών, τις προοπτικές υπερθέρμανσης του πλανήτη και τις προοπτικές μετριασμού των εκπομπών. Επιπλέον, περιλαμβάνει στοιχεία για τις επενδυτικές ανάγκες για την επίτευξη των στόχων για το κλίμα.

 
Βασικές τάσεις στις Παγκόσμιες Εκπομπές Αερίων του Θερμοκηπίου

Οι πηγές της έκθεσης παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις βασικές τάσεις στις παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, οι οποίες μπορούν να συνοψιστούν στα εξής:

• Αύξηση Εκπομπών: Οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αυξήθηκαν το 2023, φτάνοντας τους 57,1 ± 5,4 GtCO2e.
• Κύριες Πηγές: Οι εκπομπές CO2 από ορυκτά καύσιμα αποτελούν την κύρια πηγή εκπομπών, ακολουθούμενες από το μεθάνιο (CH4) και το υποξείδιο του αζώτου (N2O).
• Μετατόπιση προς Ανανεώσιμες Πηγές: Οι τομείς ενέργειας μετατοπίζονται προς τις ανανεώσιμες πηγές και την ηλεκτροδότηση, αλλά όχι αρκετά γρήγορα για να εκτοπίσουν σημαντικά τα ορυκτά καύσιμα.
• Ευθύνη G20: Η ομάδα των G20, η οποία ευθύνεται για το 77% των συνολικών εκπομπών το 2023, έχει κρίσιμη ευθύνη για τη μείωση του χάσματος στις εκπομπές.

Παρά τις δεσμεύσεις και τους στόχους για μείωση των εκπομπών, η πρόοδος είναι άνιση:

• Χάσμα Εκπομπών: Υπάρχει ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ των στόχων των εθνικά καθορισμένων συνεισφορών (NDC) και των επιπέδων εκπομπών που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού.
• Ανησυχίες για Μακροπρόθεσμες Δεσμεύσεις: Οι εξελίξεις σε μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις και δεσμεύσεις για μηδενικές εκπομπές, αν και θετικές, δημιουργούν ανησυχίες λόγω έλλειψης συγκεκριμένων σχεδίων και καθυστερήσεων στην εφαρμογή.

Πιθανές Λύσεις:

• Επιτάχυνση Μετάβασης σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Η ταχεία ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική, είναι απαραίτητη για τη μείωση των εκπομπών.
• Βελτίωση Ενεργειακής Απόδοσης: Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε κτίρια, μεταφορές και βιομηχανία προσφέρει σημαντικές δυνατότητες μείωσης των εκπομπών.
• Μετασχηματισμός Γεωργίας και Δασοκομίας: Η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών στη γεωργία και η προστασία των δασών είναι απαραίτητες για τον περιορισμό των εκπομπών από τον τομέα της χρήσης γης.
• Αύξηση Χρηματοδότησης: Η αύξηση της χρηματοδότησης για δράσεις μετριασμού της κλιματικής αλλαγής είναι κρίσιμη για την υλοποίηση των απαραίτητων μετασχηματισμών.

Οι πηγές υπογραμμίζουν την επιτακτική ανάγκη για άμεση και φιλόδοξη δράση για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

 
Κλείσιμο του χάσματος εκπομπών: Από τη ρητορική στην πράξη

Για να κλείσουμε το χάσμα μεταξύ των τρεχουσών δεσμεύσεων των κρατών και του στόχου για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη, απαιτείται μια πολυεπίπεδη προσέγγιση που συνδυάζει φιλόδοξες εθνικά καθορισμένες συνεισφορές (NDC), ισχυρές μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις και, κυρίως, άμεση και αποτελεσματική εφαρμογή πολιτικών.

• Η έκθεση για το χάσμα εκπομπών του 2024, η οποία επισημαίνει τη σημαντική απόκλιση μεταξύ ρητορικής και πραγματικότητας, παρέχει ένα πλαίσιο για την κατανόηση των προ challenges και την ανάληψη δράσης.
• Ενώ η πρώτη παγκόσμια αξιολόγηση καλεί τα κράτη να ευθυγραμμίσουν τις επόμενες NDC τους με τον περιορισμό της υπερθέρμανσης στους 1,5°C, η μετάφραση αυτού του στόχου σε εθνικό επίπεδο αποτελεί πρόκληση.
• Η κατανομή των εκπομπών με βάση την αποδοτικότητα κόστους, ενώ χρήσιμη, αγνοεί τις αρχές της ισότητας, υπονομεύοντας την αξιοπιστία των εθνικών συνεισφορών.
• Η διαφάνεια γύρω από τον τρόπο με τον οποίο οι επόμενες NDC αντανακλούν τη μέγιστη δυνατή φιλοδοξία και λαμβάνουν υπόψη την ισότητα είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική αξιολόγηση.
• Παράλληλα, η ανάλυση των μακροπρόθεσμων και μηδενικών δεσμεύσεων αποκαλύπτει λόγους ανησυχίας.
• Η αρχή των κοινών αλλά διαφοροποιημένων ευθυνών και αντίστοιχων ικανοτήτων, καθώς και η διαφορετική ιστορική ευθύνη, υποδηλώνει ότι η πορεία προς τους παγκόσμιους στόχους δεν θα είναι ομοιόμορφη.
• Σε αυτό το πλαίσιο, οι τροχιές εκπομπών των κρατών της G20 αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, δεδομένου ότι ευθύνονται για τη συντριπτική πλειοψηφία των παγκόσμιων εκπομπών.

Λύσεις και δράσεις

Για να γεφυρωθεί το χάσμα εκπομπών, η έκθεση προτείνει συγκεκριμένες λύσεις και δράσεις:

• Επενδύσεις: Απαιτείται έξι φορές αύξηση των ετήσιων επενδύσεων, φτάνοντας τα 6,7 έως 11,7 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2035.
• Ενεργειακός τομέας: Η μείωση των εκπομπών μεθανίου από την παραγωγή ορυκτών καυσίμων και η αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδιαίτερα της ηλιακής και αιολικής, κρίνονται απαραίτητες.
• Βιομηχανία: Η απανθρακοποίηση των κλάδων τσιμέντου και χάλυβα, μέσω της αύξησης της ηλεκτροδότησης και της χρήσης πράσινου υδρογόνου, είναι ζωτικής σημασίας.
• Γεωργία, Δασοπονία και Χρήσεις Γης (AFOLU): Η μείωση της αποψίλωσης, η αποκατάσταση τυρφώνων και μαγκρόβιων δασών, η βελτίωση των γεωργικών πρακτικών και η μείωση της σπατάλης τροφίμων είναι βασικές προτεραιότητες.
• Μεταφορές: Η μαζική υιοθέτηση ηλεκτρικών οχημάτων, η αύξηση της χρήσης βιώσιμων καυσίμων στον αεροπορικό και ναυτιλιακό τομέα, και η προώθηση εναλλακτικών τρόπων μεταφοράς όπως η ποδηλασία είναι κρίσιμες.
• Κτίρια: Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η μείωση της έντασης άνθρακα είναι απαραίτητες.

Συμπέρασμα

Η έκθεση για το χάσμα εκπομπών του 2024 υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη για άμεση και δραστική δράση. Δεν υπάρχει πλέον χώρος για κενές υποσχέσεις. Η υιοθέτηση φιλόδοξων NDC, η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα και η δίκαιη κατανομή των ευθυνών αποτελούν κρίσιμα βήματα προς την επίτευξη του στόχου για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

 
Προκλήσεις και ευκαιρίες για επενδύσεις σε μέτρα μετριασμού εκπομπών

Η αύξηση των επενδύσεων σε μέτρα μετριασμού των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου αντιμετωπίζει διάφορες προκλήσεις, αλλά και προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες.

Προκλήσεις:

• Χρηματοδότηση: Η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα απαιτεί σημαντικά κεφάλαια. Οι πηγές χρηματοδότησης, ιδίως για τις αναπτυσσόμενες χώρες, παραμένουν περιορισμένες.
• Τεχνολογική ωριμότητα: Κάποιες τεχνολογίες μετριασμού, όπως η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα, βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης.
• Πολιτική αβεβαιότητα: Η αστάθεια στις πολιτικές για την κλιματική αλλαγή μπορεί να αποθαρρύνει τους επενδυτές.
• Κοινωνική αποδοχή: Η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα μπορεί να έχει κοινωνικές επιπτώσεις, όπως η απώλεια θέσεων εργασίας σε παραδοσιακούς τομείς.

Ευκαιρίες:

• Οικονομική ανάπτυξη: Οι επενδύσεις σε τεχνολογίες καθαρής ενέργειας και ενεργειακής απόδοσης μπορούν να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και να τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη.
• Βελτίωση της δημόσιας υγείας: Η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου βελτιώνει την ποιότητα του αέρα και μειώνει τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση.
• Ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας: Η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μειώνει την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.
• Διεθνής συνεργασία: Η κλιματική αλλαγή αποτελεί ένα παγκόσμιο πρόβλημα που απαιτεί διεθνή συνεργασία και συντονισμό.

Σημαντικοί τομείς επενδύσεων:

• Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας: Η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική, είναι ζωτικής σημασίας.
• Κτίρια: Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για θέρμανση και ψύξη προσφέρουν σημαντικό δυναμικό μετριασμού.
• Μεταφορές: Η προώθηση των ηλεκτρικών οχημάτων, των βιώσιμων καυσίμων και των εναλλακτικών τρόπων μεταφοράς, όπως τα ποδήλατα, είναι απαραίτητη.
• Βιομηχανία: Η ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα για τη βιομηχανία, όπως το πράσινο υδρογόνο, είναι κρίσιμη.
• Γεωργία, δασοκομία και άλλες χρήσεις γης (AFOLU): Η καταπολέμηση της αποψίλωσης των δασών, η αειφορική διαχείριση των δασών και η μείωση των εκπομπών από τη γεωργία είναι σημαντικά.

Συνολικά, η αύξηση των επενδύσεων σε μέτρα μετριασμού των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου αποτελεί μια στρατηγική επιλογή με μακροπρόθεσμα οφέλη για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.